Uçucu organik bileşik (UOB) kompozisyonun Gelibolu'da belirlenmesi

Abstract

Çanakkale'nin Gelibolu ilçesinde, feribot iskelesi etrafında en önemli hava kirletici kaynakları deniz ve karayolu trafiğidir. Hava kirleticilerden uçucu organik bileşikler (UOB) trafik kaynaklı hava kirliliği ile ilişkilendirilen önemli bir kirletici grubudur. Gelibolu'da hava kalitesini belirlemeye yönelik herhangi bir çalışma şimdiye kadar yapılmamıştır. Bu çalışmada; Gelibolu atmosferinde toplam uçucu organik bileşik (TUOB), benzen, toluen ve ksilenlerin (BTX) düzeylerinin hava kalitesine etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Gelibolu'da hâlihazırda mevcut olan trafik yoğunluğu dikkate alınarak seçilen 6 örnekleme noktasında TUOB ve BTX seviyelerinin zamansal ve mekânsal değişimi pasif örnekleme yöntemiyle araştırılmıştır. Bu nedenle, özellikle Gelibolu feribot iskelesi ve çevresinde, trafik yoğunluğuna göre hava örnekleri seçici sorbent tüpler içerisinde Haziran – Kasım 2020 tarihleri arasında toplanmıştır. Hava örnekleri Termal desorber ve Gaz Kromatografi cihazlarında analiz edilmiştir. Çalışma dönemi boyunca hava kirleticilerin konsantrasyonlarının ortalaması şöyledir: TUOB 70,8 µg/m3, Benzen 1,6 µg/m3, Toluen 2,0 µg/m3 ve Ksilenler (o,m,p) 2,9 µg/m3'tür. Çalışma süresince ortalama değer olarak hava sıcaklığı 27,0°C, bağıl nem %48,6 ve hava basıncı 1014,13 hPa olarak ölçülmüştür. Çalışma süresince en yüksek TUOB düzeyi feribot kullanan araçların çevre yoluna çıkan ve feribot iskelesine giden yol hattı üzerinde kalan örnekleme G6 noktasında 99,9 µg/m3 mertebesinde ölçülmüştür. Feribot iskelesi civarındaki noktalardan G2 noktasında benzen 2,4 µg/m3 ve Toluen 3,8 µg/m3 olarak; G4 noktasında ise Ksilenler 7,5 µg/m3 olarak bulunmuştur. Çalışma süresince COVID19 kısıtlamaları kapsamında bazı tarihlerde düzenlenen sokağa çıkma kısıtlamalarının trafik yoğunluğunu ve dolaylı olarak ölçülen hava kirletici düzeylerini etkilediği belirlenmiştir. Feribot iskelesi ve çevresinde günlük trafiğin ve araçların feribota yüklenmesinin UOB seviyelerine katkısının olduğu saptanmış olup, bu çalışmanın Gelibolu'da yapılacak yeni çalışmalara önemli bir kaynak olacağı düşünülmektedir.

Marine and road traffic around the ferry port are among the major sources of air pollutants in Gelibolu town of Çanakkale city. Volatile organic compounds (VOCs) are an important group of air pollutants associated with traffic-induced air pollution. No study has been conducted in Gelibolu to determine the air quality so far. In this study; it was aimed to determine the effects of total volatile organic compounds (TVOC), benzene, toluene, and xylenes (BTX) levels on Gelibolu air quality. The temporal and spatial variation of TVOC and BTX levels at 6 sampling points which were selected considering the existing traffic density in Gelibolu was investigated by passive sampling method. For this reason, air samples were collected in selective sorbent tubes between June and November 2020, especially at the Gelibolu ferry port and its surroundings, according to the traffic density. Air samples were analyzed in Thermal desorber and Gas Chromatography instruments. The average concentrations of target air pollutants over the study period are as follows: TVOC 70.8 µg/m3, Benzene 1.6 µg/m3, Toluene 2.0 µg/m3 and Xylenes (o,m,p) 2.9 µg/m3. During the study, the average values were measured as 27.0°C for air temperature, relative 48.6% for relative humidity, and 1014.13 hPa for air pressure. The highest TVOC levelvs over the study period was measured at G6 point, which laid on the road line to the ring road and on the way to ferry port, as 99.9 µg/m3. In terms of sampling points around the ferry port and its surrounding, levels of benzene was 2.4 µg/m3 and Toluene was 3.8 µg/m3 at G2 point, while Xylene level was 7.5 µg/m3 at G4 point. During the study, it was determined that the curfews held on some dates within the scope of COVID19 restrictions affected traffic density and indirectly measured air pollutant levels. It has been determined that the daily traffic burden and the loading of vehicles into the ferry around the ferry port and its surroundings contribute to the VOC levels and will provide an important resource for the studies to be carried out in Gelibolu.