Eski Türkçeden eski Anadolu Türkçesine anlam değişmeleri

Abstract

ÖZET Yapılan çalışmada Eski Türkçe'den Eski Anadolu Türkçesi'ne anlam değişmeleri incelenmiştir. Çalışmanın teori kısmının ele alındığı Giriş, altı bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, Eski Türkçe'den Eski Anadolu Türkçesi'ne kadar tarihi devirler hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde, anlam biliminin çıkış noktası olan dil bilimi ve onun da başlangıcı olan dil konulan "Dil ve Dil Bilimi" başlığıyla kısaca incelenmiştir. Üçüncü bölümde anlam bilimi, anlam biliminin tarihi, anlam ve anlam alanı, kavram ve kavram alanı, Türkçe'de kavramlaştırma, temel anlam, yan anlam, yan anlamların gelişme yolları incelenmiştir. Dördüncü bölümde anlam değişmelerinde etkili olan anlam olayları; benzetme, aktarma (deyim aktarması, ad aktarması), çok anlamlılık, eş anlamlılık, eş seslilik ve bağlam alt başlıklarıyla ele alınmıştır. Beşinci bölümde anlam değişmesi kavramı incelenmiş ve türleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu türler; anlam daralması, özelleşme, anlam genişlemesi, genelleşme, mecazlaşma, komşuluk, eksiltme, tabu, argo, başka anlama geçiş (yakın anlama geçiş, uzak anlama geçiş, zıt anlama geçiş), anlam iyileşmesi, anlam kötüleşmesidir. Altıncı bölümde anlam değişmelerinin sebebi, süresi ve gelişimi incelenmiştir. Tezin esas kısmında, Eski Türkçe'den Eski Anadolu Türkçesi sonuna kadar anlam değişmesine uğrayan kelimeler tek tek incelenmiştir. Kelimeler; meydana gelen anlam değişmesi türlerine göre, Giriş bölümünde açıklanan esaslar dikkate alınarak tasnif edilmeye çalışılmıştır.

ABSTRACT In this study, were examined the meaning changes beginning from old Turkish to old Anatolian Turkish. In Introduction, in which examined the theory of this study, was formed six section. In first section, was given information about historical period between old Turkish and old Anatolian Turkish. In second section, was explained briefly linguistics as the starting point of semantics and, language as the beginning of linguistics. In third section was examined the semantics, the history of semantics, meaning, semantic field, concept, conceptual field, signification in Turkish, denotation, connotation, development manners of connotations. In fourth section was examined meaning events which affect meaning changes. There are metaphore, metonymy, polysemy, synonymy, homonymy and context. In fifth section was examined the concept of meaning changes, and was tried to determine the types of them. This types are semantic restriction, specialisation, semantic extension, generalization, metaphorication, synedoche, ellipsis, taboo, argot, semantic transfer, melioration, pejoration. In sixth section was examined the causes, time and development of semantic changes. In the main chapter of this thesis was examined the words which were exposed semantic changes. Words was classified according to the types of meaning changes and taking note of principles which were explained in the Introduction chapter.