İtilaf devletlerinin Çanakkale’yi tahliyesinin Türk basınına yansımaları

Abstract

Türk kamuoyu, Birinci Dünya Savaşı’nın ve Osmanlı Devleti’nin kaderini yakından ilgilendiren Çanakkale Cephesi’yle ilgili gelişmeleri anbean takip etmiştir. Çanakkale Cephesi’nde başarılı olamayacağını anlayan İngilizler tahliye kararı almışlardır. Türk ordusu İngilizlerin Arıburnu ve Anafartalar’dan kademeli olarak gerçekleştirdiği tahliyeyi fark edememiştir. İngilizlerin Seddülbahir’i tahliyesi ise daha sıkıntılı olmuş ve geride önemli miktarda silah, cephane, gıda maddesi, giyim eşyası, ilaç, ulaşım ve haberleşme araçları bırakarak neredeyse sadece askerlerini çekebilmiştir. İngilizlerin savaş gemileriyle sürekli Türk bölgelerini bombalaması tahliyenin gizlenmesini ve rahat yapılmasını sağlamıştır. Türk basını, İtilaf kuvvetlerinin Çanakkale’den çekilmesini Türk milletinin asırlardan beri şevkle beklediği büyük bir zafer olarak duyurmuştur. İtilaf kuvvetlerinin Gelibolu’yu tamamen tahliye etmesinin duyulması tüm ülkeyi sevince boğmuş ve bu önemli zafer haberi tüm il ve ilçelerde coşkuyla kutlanmıştır. İstanbul’da bütün şehir, bayraklarla donatılmış ve sevinç gösterileri düzenlenmiştir. Türk basınında çıkan değerlendirmelerde Çanakkale Savaşı ile İtilaf Devletlerinin dünyadaki itibarının zedelendiği, savaşın İttifak Devletlerinin lehine döndüğü ve Rusya’nın zor durumda kaldığı dile getirilmiştir. Çanakkale harekâtı sonrası Türk ordusu diğer cephelerde daha rahat hareket etme imkânı yakalamıştır. İtilaf Devletlerinin Çanakkale Cephesi’nde başarısız olarak geri çekilmesi kamuoyunda savaşın gidişatını önemli ölçüde değiştireceği ve tüm dünyayı etkileyen siyasi, askerî ve sosyoekonomik sonuçlar doğuracağı gibi beklentiler ortaya çıkarmıştır.

Turkish public kept abreast of all the latest developments about Gallipoli Front which was closely related with the fate of the First World War and Ottoman State. Having understood the impossibility of being successful at Gallipoli Front, British Army decided to evacuate the Peninsula. Turkish troops could not notice the gradual British evacuation from Anzac Cove and Suvla Bay. Evacuation of Helles for British troops was more troublesome; leaving behind a significant amount of weapons, ammunition, food, clothing, medicine, means of transportation and communication they had to be content with the evacuation of their soldiers. Bombing Turkish areas by the warships continuously enabled British troops to hide the evacuation. On Turkish Press, Allied evacuation of Gallipoli was announced as a great victory which Turkish nation had been waiting eagerly for centuries. Evacuation of Gallipoli news enraptured the whole country and all provinces and districts celebrated that important victory news enthusiastically. Turkish flags were waving in every part of İstanbul and demonstrations were held. In the evaluations of Turkish press it is expressed that besides ruining the reputation of Allies, Gallipoli War turned the course of the war to Central Powers’ advantage. Moreover, Russia was stuck in a difficult situation with the Gallipoli victory. After Gallipoli War, Turkish troops caught the opportunity to move freely in the other fronts. Allied evacuation of Gallipoli with a failure led to such expectations in public that Gallipoli victory would change the course of the war and would cause some political, military and socio-economic results which could affect the whole word.