Normatif davranışın odağı teorisi bağlamında bilinçli tüketimin incelenmesi

Abstract

Bilinçli tüketim, çevrenin korunması ve dünyanın sürdürülebilirliği, ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi, güvenli ve sağlıklı bireysel tüketimin sağlanması açısından giderek daha fazla otoritenin önem verdiği bir konu haline gelmiştir. Bireylerin bilinçli tüketici olarak hareket etmelerinin sonuçları, doğadan ticarete, kendi sağlık ve güvenliklerine kadar çok çeşitli konuları etkilemektedir. Bu nedenle bireyleri bilinçli tüketim davranışına yönlendirecek faktörlerin ortaya çıkarılması önemlidir. İnsanların birçok davranışında olduğu gibi tüketim davranışında da rol oynayan faktörlerden biri toplumsal normlardır. Bu çalışmada, Normatif Davranışın Odağı Teorisi'ne dayalı olarak tanımlayıcı ve buyruksal normların bilinçli tüketimin çevre bilinci, etik, sade tüketim ve sosyal sorumlu tüketim boyutları üzerindeki etkisi araştırılmıştır. 354 katılımcıdan elde edilen verilerin regresyon analizine tabi tutulduğu analizler sonucunda elde edilen bulgular, davranışın ne olması gerektiğini söyleyen buyruksal normunun sade tüketim boyutu dışında diğer boyutlar üzerinde de anlamlı etkiye sahip olduğunu ortaya koyarken, başkalarının ne yaptığını ve ne olduğunu ifade eden tanımlayıcı normun anlamlı bir etkisi bulunamamıştır. Çalışmanın sonunda sade tüketim boyutunun bilinçli tüketim boyutlarından ayırt edici özelliği ile buyruksal ve tanımlayıcı normlar arasındaki fark tartışılarak uygulayıcılara ve akademisyenlere önerilerde bulunulmuştur.

Conscious consumption has become an issue that more and more authorities attach importance to in terms of protecting the environment and sustainability of the world, improving the economy and trade, and ensuring safe and healthy individual consumption. The consequences of individuals acting as conscious consumers affect a wide range of issues, from nature to trade and their own health and safety. Therefore, it is important to reveal the factors that will direct individuals to conscious consumption behavior. One of the factors that play a role in consumption behavior, as in many other behaviors of people, is social norms. In this study, the impact of descriptive and imperative norms on the environmental awareness, ethics, simple consumption and socially responsible consumption dimensions of conscious consumption, based on the Focus Theory of Normative Conduct was investigated. The findings obtained as a result of the analyzes in which the data obtained from 354 participants were subjected to regression analysis revealed that the imperative norm, which tells what the behavior should be, has a significant effect on other dimensions except the simple consumption dimension, while the descriptive norm, which expresses what others do and what is, has no significant effect. At the end of the study, the distinctive feature of the simple consumption dimension among the conscious consumption dimensions and the difference between imperative and descriptive norms were discussed, and suggestions were made to practitioners and academicians.