Siyasetnamelerde sunulan adalet merkezli yönetim ve yönetici düşüncesi

Abstract

Siyasetnameler klasik yönetim düşüncesinde önemli bir yere sahip olmayı başarmış ve tarihi süreç içerisinde birçok medeniyetin yönetim kültüründe önemli izler bırakmış metinler olarak karşımıza çıkmaktadır. Hint ve Sasani kökenli ilk siyasetnameler çeviri ve tercüme faaliyetleri ile birlikte VII. yüzyıllarda İslam dünyasına ulaşmış ve Osmanlı'nın son dönemlerine kadar süren uzun bir geleneği oluşturmuştur. Siyasetnameler muhatabı yönetici, konusu ise kamu yönetimi olan genellikle devrin yöneticilerine ahlaki, kültürel, dini ve teorik tavsiyeler sunma amacı taşıyan eserlerdir. Verilen tavsiyeler her ne kadar yazıldığı dönemin dinamiklerini yansıtsa da pek çok siyasetname ortak yaklaşım ve çıkarımlar sunmaktadır. Özellikle yönetimde adil yönetim, istişare, liyakat, ehliyet, merhamet, tevazu, doğruluk gibi evrensel erdem ilkelerine değinmesi ve birbirine benzer yönetim/yönetici portresi sunması sebebiyle ortak bir gelenek kapsamında incelenecek türde eserler olma özelliğini taşımaktadırlar. Siyasetnameler ayrıca ideal bir yönetim ve yönetici görüşü ortaya koyarak devlet yönetiminde nasıl bir yönetim işleyişi ve ahlakının tesis edilmesi gerektiği sorusuna cevaplar aramaktadır. Siyasetnameler öncelikle yöneticilere adalet merkezli bir yönetim görüşünü yansıtmayı amaçlamaktadır. Adaletin etrafında toplanan diğer erdemli vasıflar bir anlamda adaletin taşıyıcısı ve tamamlayıcısı olmuş, adalet kavramı merkeze oturtularak erdemli yönetici görüşü siyasetnamelerin temel dayanağı olmuştur. Bu çalışma kapsamında öncelikle konu ile alakalı bazı kavramların tanımlamaları yapılmış, ardından siyasetnamelerin tanımı, amacı, kapsamı ve tarihsel süreci hakkında bilgiler verilmiştir. Ardından çalışmamıza örnek olması amacıyla dört siyasetname eseri incelenerek siyasetnamelerin sunduğu ideal yönetim ve yönetici düşüncesi ile iyi yönetim ilkeleri değerlendirilmiştir.

Siyasetnames appear as texts that have managed to have an important place in classical management thought and have left important traces in the management culture of many civilizations in the historical process. The first siyasetnames of Indian and Sassanid origin reached the Islamic world in the 7th century with translation and translation activities and formed a long tradition that lasted until the last periods of the Ottoman Empire. Siyasetnames are works that aim to provide moral, cultural, religious and theoretical advice to the rulers of the period, whose address is the administrator and whose subject is public administration. Although the recommendations given reflect the dynamics of the period in which they were written, many siyasetnames offer common approaches and inferences. Especially since they refer to universal virtue principles such as fair administration, consultation, merit, competence, compassion, humility, and righteousness in administration and present a similar management/manager portrait, they are of the type to be studied within the scope of a common tradition. Siyasetnames also seek answers to the question of what kind of management functioning and morality should be established in state administration by revealing an ideal management and managerial view. Siyasetnames primarily aim to reflect a justice-centered management view to the administrators. Other virtuous qualities gathered around justice, in a sense, have been the carrier and complement of justice, the concept of justice has been placed in the center and the view of the virtuous administrator has been the main basis of the siyasetnames. Within the scope of this study, firstly, some concepts related to the subject were defined, then information was given about the definition, purpose, scope and historical process of siyasetnames. Then, in order to set an example for our study, the ideal management and managerial thought and good management principles presented by the siyasetnames were evaluated by examining four siyasetnames.