Rasch genel als engellilik ölçeğinin (Roads) Türkçeye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması

Abstract

Bu araştırma, Rasch Genel ALS Engellilik Ölçeği'nin (ROADS- Rasch Overall ALS Disability Scale) Türkçeye uyarlanması ve geçerlik ve güvenirliğinin belirlenmesi amacı ile yapılmıştır. Metodolojik türde yapılan araştırmanın örneklemini 233 ALS hastası oluşturmuştur. Araştırma verileri 15 Kasım 2022- 30 Ocak 2023 tarihleri arasında ''Kişisel Tanılama Formu, Amiyotrofik Lateral Skleroz Fonsiyonel Derecenlendirme Skalası (ALSFRS-R) ve Rasch Genel ALS Engellilik Ölçeği (ROADS)'' kullanılarak elektronik ortamda toplanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 25.0 programı ve ROADS ölçeğinin Rasch analizi için Winsteps yazılımı kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde Ortak Maksimum Olabilirlik Tahmini (JMLE), kapsam geçerlik indeksi (KGİ), uyumsuz ve uygun ortalama-kare değerleri, bağımsız t testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Bonferroni testi ve Spearman korelasyon analizi yöntemleri kullanılmıştır. Katılımcıların %60,5'i erkek, %52,4'ü 55 yaş ve üzerindedir. Hastaların %86,3'ünün her türlü bakım gereksinimlerinde başkasının yardımına ihtiyaç duydukları ve tanı süre ortalamalarının 5,39±7,00 olduğu bulunmuştur. Yapı geçerlilik analizi sonucunda ölçeğin kişilere yönelik ve maddeye yönelik güvenirlik katsayısı sırasıyla 0,95 ve 0,96 olarak bulundu. Maddelerin INFIT ve OUTFIT değerleri sırasıyla 1,02 ve 0,99 bulunmuştur. ROADS ve ALSFRS-R ölçeklerinin eş zamanlı geçerliliği anlamlıdır ve aralarında pozitif yönlü güçlü bir korelasyon (r=1000, p<0,05) bulunmuştur. Araştırma bulguları sonucunda Rasch Genel ALS Engellilik Ölçeği'nin (ROADS) Türk toplumunda ALS hastaların engellilik düzeyinin değerlendirilmesinde geçerli ve güvenilir olduğu bulunmuştur.

This study was conducted with the aim of adapting the Rasch General ALS Disability Scale (ROADS) to Turkish and determining its validity and reliability. The sample of the study, which was conducted in methodological type, consisted of 233 ALS patients. Research data were collected electronically between November 15, 2022 and January 30, 2023 using the "Personal Diagnosis Form, Amyotrophic Lateral Sclerosis Functional Rating Scale (ALSFRS-R) and Rasch General ALS Disability Scale (ROADS)". SPSS 25.0 program was used for data analysis and Winsteps software was used for Rasch analysis of ROADS scale. Joint Maximum Likelihood Estimation (JMLE), content validity index (CVI), discordant and appropriate mean-square values, independent t-test, one-way analysis of variance (ANOVA), Bonferroni test and Spearman correlation analysis methods were used to evaluate the data. 60.5% of the participants were male, 52.4% were 55 years and older. It was found that 86.3% of the patients needed help from someone else for all kinds of care needs and the mean time for diagnosis was 5.39±7.00. As a result of the construct validity analysis, the reliability coefficients of the scale for individuals and items were found to be 0.95 and 0.96, respectively. The INFIT and OUTFIT values of the items were found to be 1.02 and 0.99, respectively. The concurrent validity of the ROADS and ALSFRS-R scales was significant and a strong positive correlation (r=1000, p<0.05) was found between them. As a result of the research findings, the Rasch General ALS Disability Scale (ROADS) was found to be valid and reliable in evaluating the disability level of ALS patients in the Turkish population.