İHA görüntülerinden yararlanarak fotogrametrik yöntemlerle taşkın analizinin yapılması: Çan (Kocabaş) çayı örneği

Abstract

Toplumlar için başta can ve mal kaybına neden olan, sosyal olarak da kayıplar oluşturan, hayatı ve insan faaliyetlerini süreli-süresiz kesintiye uğratarak, yaşanılan bölgeyi birçok yönden etkileyen, doğal veya insan faaliyeti kaynaklı olaylar genel bir ifade ile afet olarak tanımlanmaktadır. Doğal afetler arasında yer alan depremler ve taşkınlar ülkemizde en çok etkileyen iki afettir. Taşkınların ortaya çıkmasında arazinin jeolojik yapısı, eğimi, bitki örtüsü miktarı, insan etkisi ve yağış gibi faktörler etkili olmaktadır. Geçmişten günümüze ülkemizde yaşanan sel ve taşkın afetleri incelendiğinde ülkemizde pek çok maddi ve manevi kayıpların meydana geldiği görülmektedir. Buna göre meydana gelebilecek olası taşkın afetinin önüne geçebilmek için çeşitli önlemler almak şarttır. Günümüzde teknolojinin gelişmesiyle beraber HEC-RAS, MIKE HYDRO gibi çeşitli yazılımlar kullanarak olası taşkın afeti ile ilgili tahminlerde bulunmak ve önlemler alabilmek mümkündür. Bu çalışmada yazılım olarak HEC-RAS yazılımı kullanılmıştır. Çalışma kapsamında Çan ve Biga ilçelerini kapsayan, Biga (Çan) Çayı Havzasının, Çan ilçe merkezinden geçen bölümünün eEbee X model sabit kanatlı insansız hava aracı (İHA) aracılığıyla resimleri çekilmiş, çekilen bu resimler çeşitli değerlendirme programları kullanılarak 3 boyutlu model haline getirilmiş ve taşkın analizi için gerekli veriler elde edilmiştir. Taşkın analizi için elde edilen geometrik ve hidrolojik veriler kullanarak HEC-RAS ile Çan (Kocabaş) Çayı'na ait sayısal yükseklik ve yüzey modelleri üzerinde 3 boyutlu taşkın modellemesi yapılmıştır. Son olarak ArcGIS yazılımı kullanılarak sayısal yükseklik ve yüzey modelleri üzerinde Çan ilçesine ait 100 ve 500 yıllık taşkın haritaları koordinatlı bir şekilde üretilmiştir.

Natural or human-induced events that cause loss of life and property for societies, create social losses, interrupt life and human activities for a while and affect the region in many ways, are generally defined as disasters. Earthquakes and floods, which are among the natural disasters, are the two most affecting disasters in our country. Factors such as the geological structure of the land, its slope, the amount of vegetation, human influence and precipitation are effective in the occurrence of floods. When the floods and flood disasters in our country from past to present are examined, it is seen that many material and moral losses have occurred in our country. Accordingly, it is necessary to take various measures in order to prevent a possible flood disaster that may occur. Today, with the development of technology, it is possible to make predictions and take precautions about possible flood disasters by using various software such as HEC-RAS, MIKE HYDRO. In this study, HEC-RAS software was used as the software. Within the scope of the study, photographs of the part of the Biga (Çan) Stream Basin, which includes Çan and Biga districts, passing through Çan district center, were taken by the eEbee X model fixed-wing unmanned aerial vehicle (UAV), these photographs were transformed into 3D models using various evaluation programs and flood analysis was carried out. necessary data have been obtained. Using the geometric and hydrological data obtained for the flood analysis, 3D flood modeling was performed on the numerical elevation and surface models of the Çan (Kocabaş) Stream with HEC-RAS. Finally, using ArcGIS software, 100 and 500 years old flood maps of Çan district were produced with coordinates on digital elevation and surface models.