Seçilen bazı ayrık türü çift yıldızların bazı temel parametrelerinin uydu verileri kullanılarak belirlenmesi

Abstract

Gökadamızın en temel yapı taşları olan yıldızların doğasını anlamak için öncelikle onların temel parametrelerinin belirlenmesi gerekir. Yıldız astrofiziğinde bunun için kullanılan en duyarlı yolların başında, örten çift yıldızların ışık ve dikine hız eğrilerinin analizi gelmektedir. Özellikle Roche sınıflamasına göre ayrık çift yıldızlar olarak tanımlanan dizgelerin analizleri, temel astrofiziksel parametrelerinin belirlenmesinde en duyarlı sonuçlar vermektedir. Ayrık çift sistemler, ek olarak, çift çizgili tayfsal çift ise ve ayrıca bileşenlerinin doldurma oranları da düşükse, hesaplanan temel mutlak parametrelerin hataları yüzde birkaç mertebesinde olabilmektedir. Bu durum da, bu tür sistemleri yıldız yapı ve modellerinin testlerinde önemli kaynaklar haline getirmektedir. Bu nedenle, önerilen yüksek lisans tez çalışmasında da araştırılacak hedef kaynaklar, ayrık dizgelerden seçilecektir. Yüksek lisans tez çalışmasında, hassas fotometrik veri üreten TESS uydu veri tabanlarından, ayrık çift sistemler seçilmiştir. Aday seçimi yapılırken, yakınlık etkilerinin minimum olduğu veya bileşenlerinin doldurma oranlarının %70-75'in altında olduğu sistemler tercih edildi ve bu sistemlerin duyarlı fotometrik analizlerinin olmamasına dikkat edildi. Ek olarak, seçilen her bir sistemin Gaia-DR2 duyarlı paralaks ölçümlerinin olması da kriter olarak kullanıldı. Seçilen ayrık sistemlerin TESS ışık eğrileri ve dikine hız eğrileri de eklenerek, analiz edilerek fotometrik parametreleri hesaplandı. Yıldızlararası kızıllaşma değerleri de hesaplandıktan sonra her bir sistem için fotometrik uzaklıklar belirlendi ve bunların Gaia uydusunun uzaklık değerleriyle karşılaştırıldı. Önerilen tez çalışmasındaki tüm sistemlerin, temel mutlak parametreleri, klasik anakol yıldızlarının değerleriyle, kütle-ışıtma, kütle-sıcaklık ve kütle-yarıçap bağıntılarıyla karşılaştırılarak yorumlandı. Ayrıca, her bir sistemin bileşenlerinin Hertzprung Russell (HR) diyagramındaki konumları belirlendi.

In order to understand the nature of the stars, which are the most basic building blocks of our galaxy, firstly their basic parameters must be determined. Analysis of the light and radial velocity curves of the covering binary stars is one of the most sensitive ways used for this in stellar astrophysics. Analyzes of the systems defined as detached binary stars according to the Roche classification give the most sensitive results in determining the basic astrophysical parameters. Detached binary systems, in addition, if the double-line spectroscopic binary and also the filling rates of its components are low, the errors of the calculated basic absolute parameters can be in the order of a few percent. This makes such systems important resources in the testing of stellar structure and evolutionary models. Therefore, in the proposed master thesis study, the target sources to be researched will be selected from detached binary stars. In the master thesis study, detached binaries were selected from TESS satellite databases that produce sensitive photometric data. While making candidate selection, systems where the proximity effects are minimum or the filling rates of their components are below 70-75% were preferred and that these systems do not have sensitive photometric analysis. In addition, having Gaia-DR2 sensitive parallax measurements for each selected system were used as a criterion. TESS light curves of detached systems and their radial velocity curves were analyzed simultaneously to determine photometric parameters. Using calculated interstellar reddening values photometric distances were determined for each system and they were compared with Gaia satellite distance values. The basic absolute parameters of all systems in the proposed thesis study were interpreted by comparing the values of classical main-sequence stars with mass-luminosity, mass-temperature and mass-radius relations. In addition, the positions of the components of the each systems on the Hertzprung Russell (HR) diagram were determined and discussed.