9. sınıf coğrafya öğretim programının ideolojik temellerinin Ivan Illich'in okulsuz toplum yaklaşımına göre incelenmesi

Abstract

Eleştirel düşünme kavramının farklı yönlerden ele alınması Sokrates'e kadar dayandırılmaktır. Başlangıçta felsefe literatüründe yer bularak yaygınlaşmaya başlayan eleştirel düşünme kavramı, anlamsal olarak mantıklı düşünme olarak tanımlanabilmektedir. Tanımların sınırları giderek genişleyen eleştirel düşünme, bilgi ve durumları farklı yönlerden irdeleyebilmeyi ya da analiz edebilmeyi çağrıştırabilmektedir. Toplumların ve bireylerin düşünce yapıları değiştikçe "doğru" ve "bilgi" doğru bilginin sınırları da değişmektedir. Bilgiye ulaşmanın alternatifleri Endüstri 4.0 toplumunda katlanarak artarken bilginin çeşitli açılardan incelenebilmesi için çağın becerileri olarak adlandırılan unsurların en önemlilerinden biri de eleştirel düşünmedir. Gelişen dünyanın ihtiyaçları eleştirel düşünme ile bireylerin bütünleşmesini kaçınılmaz hale getirmiştir. Giderek öğrenmedeki teorik bilgiler yerine düşünme yetilerini kazanmanın önemi artarken, eleştirel düşünmeye yönelik çalışmalar da önem arz etmektedir. Eleştirel kuram çerçevesinde önemli sayılan en önemli konulardan biri de ideolojik çözümlemeleridir. İdeolojik çözümlemelerle birlikte unsurlar arasındaki ilişkilendirmeler daha açık bir şekilde görülebilmektedir. Bu çalışma, birçok eleştirel düşünceye temel olmuş "Okulsuz Toplum" yaklaşımı bağlamında mevcut eğitim sistemindeki ideolojik temellere göre incelenmesi, olası durumda olumlu ve olumsuz sonuçlanabilecek durumları ele alınacaktır. Bu araştırmanın kapsamını, 2021-2022 eğitim-öğretim yılı MEB'e bağlı okullarda okutulmakta olan 9. Sınıf coğrafya öğretim programı kapsamında ele alınmaktadır. Bu kapsamdaki coğrafya öğretim programı "Okulsuz Toplum" yaklaşımının ideolojik temellerine göre incelenecektir. Araştırmaya konu edilen "Okulsuz Toplum" yaklaşımı Ivan Illıch'in bakış açısına göre ele alınmıştır. Diğer yandan "Okulsuz Toplum" yaklaşımı kitabın çevirileri üzerinden veya uzman görüşleriyle ideolojik temelleri ortaya konmaya çalışılmıştır.

Handling the concept of critical thinking from different aspects is based on Socrates. The concept of critical thinking, which started to become widespread by finding a place in the philosophy literature at the beginning, can be defined semantically as logical thinking. Critical thinking, the boundaries of which are gradually expanding, can suggest the ability to examine or analyze information and situations from different aspects. As the mindsets of societies and individuals change, the limits of the absolutism of the concept of "true" and "knowledge" also change. While the alternatives to accessing information are increasing exponentially in the Industry 4.0 society, critical thinking is one of the most important elements of the age to examine information from various perspectives. The needs of the developing world have made the integration of individuals with critical thinking inevitable. While the importance of gaining thinking skills instead of theoretical knowledge in learning gradually increases, studies on critical thinking are also important. One of the most important issues considered important in the framework of critical theory is the analysis of ideological foundations. With the ideological analysis, the associations between the elements can be seen more clearly. In this study, it will be examined according to the ideological foundations of the current education system in the context of the "Deschooling Society" approach, which has been the basis of many critical thoughts, and the situations that may result in positive and negative results in possible situations. The scope of this research is discussed within the scope of the 9th grade geography curriculum taught in schools affiliated to the Ministry of National Education in the 2021-2022 academic year. In this context, the geography curriculum will be examined according to the ideological foundations of the "Society without School" approach. The "Deschooling Society" approach, which is the subject of the research, is discussed from the perspective of Ivan Illich. There are many definitions of the "Deschooling Society" approach. The limitations of this study are that Ivan Illich, who revealed the "Deschooling Society" approach, is not alive, so the ideological foundations cannot be discussed at first hand. On the other hand, the "Deschooling Society" approach has been tried to reach ideological foundations through the translations of the book or with expert opinions.