Prehistorik Gülpınar (Smintheion) yerleşimi mimarisi ve mekansal kullanımı

Abstract

Bu Doktora tez çalışması Çanakkale ili Ayvacık ilçesi Gülpınar beldesinde Apollon Smintheus Kutsal Alanı (Smintheion) kazıları sırasında tespit edilen prehistorik yerleşiminde 2004 ile 2014 yılları arası yapılan arkeolojik kazılarda ortaya çıkarılan Kalkolitik dönem (Gülpınar II ve Gülpınar III) mimari buluntularını değerlendirir. Bu tez çalışmasının konusunu oluşturan M.Ö. 5320-4940 tarihi arasında iskân edilen Gülpınar II yerleşimi Erken Kalkolitik 2 dönemine ve hemen bunun üzerine M.Ö. 4930-4450 tarihleri arasında kurulan Gülpınar III yerleşimi ise Orta Kalkolitik döneme atfedilmiştir. Her iki evrede ele geçen yerleşime ait mimari kalıntılar değerlendirilirken yerleşim organizasyonu, inşa teknikleri, yapı tipleri, yapı malzemeleri, mimari ve bunlarla ilişkilendirilen materyal kültür öğeleri arasındaki bağlantı ve insan ve mekânlar arasındaki davranışsal ilişki gibi konular dikkate alınarak değerlendirmeler yapılacaktır. Arkeolojide mekân analizi konusunda çok farklı yöntemler kullanılmış olmasına rağmen bu doktora tez çalışmasında yöntem olarak Taban Dizim Analizi Yöntemi tercih edilmiştir. Bu çalışmanın sonuçları Gülpınar II ve Gülpınar III evreleri yerleşmeleri arasında bir boşluk olmamasına rağmen her iki yerleşim arasında devamlılık ve kesinti sergileyen unsurlar olduğunu ortaya koyar. Tanımlanan mimari yapılar, mimari döşemleri ve faaliyet alanların incelenmesi yoluyla yerleşim boyutunda mekân kullanımı ve mimari ile onları kullanan insanlar arasındaki davranışsal bağlantılar açıklanmaya çalışılmıştır. Batı Anadolu Kalkolitik dönem ile ilgili mimari verilerin oldukça sınırlı olduğu göz önüne alındığında bu çalışmanın bölge ve dönem arkeolojisine önemli bir katkı yapacağı söylenebilir.

This Ph.D. dissertation examines the architectural remains from the Chalcolthic levels at Gülpınar, located within the Sanctuary of Apollo Sminetheus (Smintheion). These architectural remains from Phase II and Phase III at Gülpınar were uncovered during the excavations conducted at the sanctuary between 2004 and 2014. The Early Chalcolithic 2 period settlement of Gülpınar II has been dated from 5320-4940 BC while the succeeding Middle Chalcolithic period Gülpınar III settlement has been dated to 4930-4450 BC on the basis of a series of radiocarbon dating studies. The architecture of both Chalcolithic settlements have been examined in relation to issues such as settlement organization, building techniques, building types, construction materials, and the behavioral relationship between architecture and the material remains associated with it. Although numerous methods have been used in archaeological research to reconstruct the patterns of spatial use within a given settlement, this work opts to use the method based on establishing a relationship between the architecture and spatial distribution of finds on the floors of structures and open spaces associated with them. The results of this study show that there are both continuity and change from the Phase II to Phase III at Gülpınar despite the lack of observable break between these two major phases. By examining the architecture and its features, including the activity areas over the surface of the excavated parts of the settlements, the aspects of spatial use, as well as the behavioral relationship between the architecture and the populations that used it were outlined in this dissertation. In light of the presence of limited evidence on Early Chalcolithic 2 and Middle Chalcolithic periods in western Anatolia, this work is hoped to provide a new light on these periods in the region.