Sipahizade-Evzahü'l-Mesalik (İnceleme-metin-dizin)

Abstract

Çalışmamız, Evzahü'l-Mesâlik ilâ Marifeti'l-Büldân ve'l-Memâlik adlı yazmanın fonetik, morfolojik ve sözlük bilimsel özelliklerini ortaya çıkarmak amacıyla yapılmıştır. 147 varak 21 satırdan oluşan eser, dil özellikleri ve barındırdığı terimler nedeniyle söz varlığı açısından oldukça önemlidir. Çalışma giriş, metin, dizin olmak üzere üç bölümdür. Giriş bölümünde Osmanlı döneminde coğrafya üzerine genel bilgi verilmiştir. Ardından metin ve yazarının tanıtımı yapılmıştır. Dil incelemesi yazım özellikleri, ses bilgisi ve yapı bilgisi olmak üzere üç ana başlık altında toplanmıştır. Yazım bölümünde, ünlü ve ünsüzlerin yazımı üzerinde durulurken ses bilgisinde metin, ünlü uyumları ve diğer ses olayları açısından değerlendirilmiştir. Yapı bilgisinde ise iyelik ekleri, ad durum ekleri, zarf yapma ekleri, fiil çatıları, fiil çekimi, birleşik fiiller ve fiilimsiler Türkiye Türkçesinden farklı yönleriyle örneklendirilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın metin bölümünde eserin çeviri yazısı verilmiştir. Dizin bölümü, gramatikal, yer isimleri ve özel isimler olmak üzere üç başlık altında incelenmiştir. Gramatikal dizinde 2960, yer isimleri dizininde 1973, özel isimler dizininde 359, kavim isimleri dizininde de 77 madde başı bulunmaktadır. Gramatikal dizinimizde 1725 Arapça, 195 Farsça, 1000 Türkçe, 8 Yunanca, birer tane Macarca, Fransızca ve İtalyanca kelime bulunmaktadır.

This research purports to display the phonetic, morphologic and lexicologic features of the manuscript entitled Evzahü'l-Mesâlik ilâ Marifeti'l-Büldân ve'l-Memâlikwith its 147 pages and 21 lines. The work proves itself to be a very important contribution to our understanding of the usage of the term and the language used in that period. The research consists of three parts introduction-text proper- index. In the introduction a related information on the geography in Ottoman. In the text proper, a general information about the writer and the text are given. The analysis of the language of the text is given three main headings; ortography, phonetics and morphology. The target of the research is not to make a complete analysis of the language of the text proper, but its concentrates on its deviations from Old Anatolian Turkish and Turkey Turkish. In the ortography chapter, the focus of the study is the spelling of the vovel consonants; in the phonetics, the evaluation concentrates on the harmony vovel and the other characteristics of the text. In the morphology, the possessive suffixes, case suffixes, adverb derivational suffixes, voices of verb, verb inflection, compound verbs and verbal are exemlified as deviations from Turkey Turkish. The text is also transcribed. In the chapter of index three are four headings: The grammatical index, the location index, index of proper names and index of the tibes. In the grammatical index three are 2960 items; in the location index 1973; in the proper names index 359 items; in the names of tribal index there are 77 items. In the grammatical index there are 1725 Arabic, 195 Persian, 1000 Turkish 8 Greek, one each Hungarian, French, İtalian words.