Öğrenme ve öğretme dünyasını oluşturan sınıf öğretmeninin mesleki kimliği

Abstract

Bu araştırma öğrenme ve öğretme dünyasını oluşturan sınıf öğretmeninin mesleki kimliğini incelemeyi amaçlamaktadır. Sınıf öğretmenlerinin mesleki kimliklerini kavramsallaştırma biçimlerini bütün olarak ele alınması sebebiyle bu araştırma kritik bir önem taşımaktadır. Araştırmada açımlayıcı sıralı karma yöntem kullanılmıştır. Bu yöntem; araştırmacının öncelikle nicel çalışmayı yürütüp elde ettiği sonuçları nitel araştırmayla daha detaylı bir şekilde açıklamak için tekrar yapılandırmasını içermektedir. Araştırmanın birinci aşamasındaki nicel boyutun örneklemine 381 sınıf öğretmeni katılmıştır. Araştırmanın ikinci aşamasını oluşturan nitel boyutun çalışma grubuna ise; bireysel görüşmelerde 24 sınıf öğretmeni, odak grup görüşmelerinde 12 sınıf öğretmeni, sınıf içi gözlemlerinde 20 sınıf öğretmeni, mesleki kimlik ile ilgili etkinliklerde ise 12 sınıf öğretmeni gönüllü olarak katılmıştır. Araştırmada sınıf öğretmeninin mesleki kimliğinin bireysel bağlam ölçeği, sınıf öğretmeninin mesleki kimliğinin sosyal bağlam ölçeği, sınıf öğretmeninin mesleki kimliğinin oluşum/yapılandırma bağlam ölçeği, yarı yapılandırılmış görüşme formu, odak grup görüşme formu, gözlem ve etkinlik formu araştırmanın veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen nicel veriler; yüzde ve frekans, t-testi, tek yönlü varyans analizi, LSD testi, yapısal eşitlik modeli ile yol analizi tekniğiyle incelenmiştir. Araştırmanın nitel verilerinin analizinde ise içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Nicel verilerin analizinde SPSS paket programından, yol analizinde ise LISREL programından yararlanılmıştır. Nitel verilerin analizinde ise N-Vivo programı kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, sınıf öğretmenlerinin mesleki kimliğinin bireysel bağlamdaki algılarında; sınıf öğretmenlerin bir takım kritik bilgi ve becerilere sahip olması; sosyal bağlamında; öğretim sürecindeki etkileşimleri, öğretmenlerin kişisel anlamdaki hedefleri, bu mesleğin başkaları tarafından tanımlanma biçimleri öne çıkmıştır. Oluşum/yapılandırma bağlamında; kimlik oluşum süreci ve buna etki eden faktörler önemli birer unsur olarak ortaya konmuştur. Sınıf öğretmenlerinin mesleki kimliklerinin bireysel bağlamının; sınıf öğretmeninin sahip olması gereken bilgi ve beceriler ile sınıf öğretmenliğini seçme nedenleri alt boyutlarında cinsiyete göre anlamlı farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Sosyal bağlamda ise öğretim süreci etkileşimleri ile öğretim sürecinde yaşanan sorunlar alt boyutlarında cinsiyete göre anlamlı farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Sınıf öğretmenlerinin mesleki kimliklerinin oluşum/yapılandırma bağlamında ise cinsiyetlerine göre farklılaşmadığı belirlenmiştir. Sınıf öğretmenlerinin mesleki kimliklerinin bağlamlarında kıdemin, eğitim durumunun, öğretmenlik yapılan sınıf düzeyinin ve sınıf mevcudunun da etkili bir değişken olduğu ortaya çıkmıştır. Araştırmanın yol analizi sonuçlarında ise; sınıf öğretmenlerinin sahip olması gereken bilgi ve becerileri ile öğretmenlik mesleğini seçme nedenlerinin; öğretim süreci etkileşimleri ve öğretim sürecindeki hedefleri üzerinden kimlik oluşum sürecini dolaylı olarak etkilediğini ve yordadığını göstermektedir. Bunun yanı sıra üniversite öğretmen yetiştirme programlarının öğretim süreci etkileşimleri üzerinden kimlik oluşum sürecine dolaylı olarak etkisi olduğunu ortaya çıkarmaktadır. Araştırmada mesleki kimliğin farklı değişkenler açısından ele alınarak boylamsal bir çalışmada incelenmesi, nicel yöntemin yanı sıra nitel yöntem ve verilerinden de yararlanılarak yapılan bütüncül çalışmaların yaygınlaştırılması öneri olarak sunulmuştur. Mesleki kimliğinin gelişimi üzerine bütünsel bir anlayış kazandırmak amacıyla öğretmen kimliği ve öğretim uygulamalarıyla ilgili öğretmenlerin bilinçlendirilmesi için mesleki gelişim programı tasarımı ve bir dizi atölye çalışması için bir model oluşturulması araştırmanın önerileri arasında yer almaktadır. Anahtar Kelimeler: Sınıf öğretmeni, açımlayıcı sıralı karma yöntem, etkinlik, gözlem formu, içerik analizi, mesleki kimlik, yarı yapılandırılmış görüşme, yol analizi tekniği

This study aims to examine the professional identity of primary teacher forming the world of learning and teaching. As this study investigates the way that primary teachers conceptualize their professional identities as a whole, it is of great importance. This study employed an exploratory sequential mixed method design. This design involves the process that the researcher initially carries out a quantitative study and uses the results of the quantitative study in order to generate a more detailed structure of the study by means of a qualitative research. The sampling of the quantitative aspect in the first stage of the study composed of a total of 381 primary teachers. The study group of the qualitative aspect in the second stage of the study involved 24 primary teachers for individual interviews, 12 primary teachers for focus group discussions, 20 primary teachers for in-class observations, and 12 primary teachers for the activities related to professional identity on a volunteer basis. As the data collection tool, the study employed the Scale of the Professional Identity of Primary Teachers in Individual Context, the Scale of the Professional Identity of Primary Teachers in Social Context, the Scale of the Professional Identity of Primary Teachers in Formation/Construction Context, semi-structured interview form, focus group interview form, observation and activity form. The quantitative data obtained in the study were examined through percentage and frequency, t-test, one-way variance analysis, LSD test, structural equation model and path analysis method. The qualitative data were analyzed by means of content analysis method. The analysis of the quantitative data was performed through SPSS software program and the path analysis was conducted through LISREL program. The analysis of the qualitative data was carried out via N-Vivo program. The findings indicated that the possession of certain vital knowledge and skills of primary teachers are related to their perceptions towards the professional identity of primary teachers in individual context; that their interactions in teaching process, their individual goals and the way that the profession is defined by others have something to do with their perceptions towards the professional identity of primary teachers in social context; that the process of identity formation and the factors affecting such formation are relevant in their perceptions towards the professional identity of primary teachers in formation/construction context. The study found that there was a significant variation between the skills and knowledge required by primary teachers and the sub-dimensions of the reasons that they chose to be a primary teacher in the individual context of the professional identities of primary teachers, between their interactions in teaching process and the sub-dimensions of the problems in teaching process in terms of gender in the social context of the professional identities of primary teachers. There was no variation in terms of gender in the formation/construction context of the professional identities of primary teachers. It was revealed that seniority, educational status, the class level and size being taught are effective variables in the context of the professional identities of primary teachers. The path-analysis results of the study indicated that the skills and knowledge required by primary teachers and the reasons that they chose to be a primary teacher indirectly influenced and predicted the process of identity formation through their interactions in teaching process and objectives during teaching process. Moreover, the study concluded that the education programs for teachers at universities have an indirect impact on the process of identity formation through their interactions in teaching process. The study discussed the professional identity in terms of different variables and suggested to carry out the study as a longitudinal study and to increase the number of holistic studies based on quantitative methods as well as qualitative methods and data. Furthermore, so as to build a holistic understanding on the development of professional identity, the study also suggested that a model should be created for the design of a program for professional development and a series of workshops in order to raise awareness among teachers in regard to teacher identity and teaching practices. Key Words: Primary teacher, exploratory sequential mixed method design, activity, observation form, content analysis, professional identity, semi-structured interviews, path analysis technique