Mümtaz Yener ; yaşamı ve sanatı

Abstract

Yaşamı ve Sanatı konulu doktora tezinde, Türk toplumsal tarihinde şehirleşme, işçileşme, burjuvazi ve soyluluk gibi Osmanlı Dönemi'nde başlayıp, sonra da İstanbul'da genç Türkiye Cumhuriyeti'nin yarattığı Avrupa tipi aydın ve entelektüel sınıfın oluşumuyla süren dönemi yakından yaşayan ve toplumsal içerikli resmin temsilcilerinden ve öncülerinden olan Ressam Mümtaz Yener (İstanbul 1918-2007) anlatılmaktadır. 1935-39 arası Devlet Güzel Sanatlar Akademisinde Nazmi Ziya ve Çallı İbrahim atölyelerinde ardından okulun Yüksek kısmında Leopold Levy'nin atölyesinde dört yıl eğitim görmüş; arkadaşlarıyla birlikte yerel konuları işleyen resimlerinde Türk insanının gündelik yaşamını işlemiştir. Yeniler Grubu'nun Liman Sergileri'yle başlayan toplumsal konulara olan eğiliminin ardından 1950?li yıllarda askerlik görevi nedeniyle tanıdığı Anadolu köy insanını ve hayatını da bu bağlamda resmetmeye başlamış, 1960'lı yılların ilk yarısında ise Bab-ı Ali'deki matbaa emekçilerini konu edinmiştir. 1965-85 yılları arasında resimlerinde metafizik ve gerçeküstü kavramlar işlemeye başlamış; karıncaları (Karıncalar Geliyor) emeğin ve işçinin anlatımında mecaz olarak kullanmış; insan, makine (Bando Makine) ve karınca sanatçının renk ve şekil anlayışında çağdaş bir estetik yapı oluşturmuştur. Bu yıllarda müzik (Koro) ve dans temalı (Tango) eserler de gerçekleştirmiş; dönem dönem soyut figüratif üslup denemeleri ve arayışları içinde olmuştur. 1985-2005 arasını kapsayan dönemde ise sanatçının makineli kompozisyonlarına devam ettiği, aynı zamanda manzara (Beyoğlu, Bodrum ve Kurbağalı Dere) ve portre (Bach, Beethoven) çalışmaları da gerçekleştirdiği görülmektedir. Bu tezde Mümtaz Yener'in yaşamı, sanatsal kariyerinin yetmiş yılı ve Türk Resim Sanatı'ndaki yeri bu tez ile ayrıntılı olarak incelenmektedir.

Mumtaz Yener; His Life and Art is a Ph.D. Thesis about one of the frontiers of social realistic Turkish painting, Mumtaz Yener (1918-2007) who lived through the social changes at the end of the Ottoman Empire and the young Turkish Republic, seeing urbanism, proletariat, bourgoisie and aristocracy in the era that creates a European type Intellectual class at the same time. He was a student of Nazmi Ziya, Ibrahim Callı and Leopold Levy between the years of 1935-1943 at the State Academy of Fine Arts in Istanbul, painted local themes and everyday life of Turkish people, with his friends. Starting with the Group Yeniler?s (New) Harbour Exhibitions, he painted social issues; after his military service, he painted the Anatolian people that he did not know before as an urbanized upper middle class bourgeois. In the early 60?s he started working on press workers; later he created his own unique style in the second half of the decade finding a metaphore for labor, ants and machines. Between the years of 1965-1985 he painted metaphysical and surrealistic concepts; Ants (Ants Are Coming) and Machines (Band Machine) formed a contemporary esthaetical structure in his use of color and composition. He also worked on music (Chorus) and dance (Tango) themes; and painted peysage (Bodrum, Kurbagalidere) and portraiture (Bach, Beethoven) as well. In this Thesis, there is a detailed survey on Mumtaz Yener's life, his artistic career of 70 years, and his privileged place in Modern Turkish Art.