Ortaokul (5, 6, 7 ve 8. sınıf) Türkçe ders kitaplarının temel beceriler açısından incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada; Türkçe derslerinde öğrencilerde geliştirilmesi amaçlanan Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, iletişim, problem çözme, araştırma, bilgi teknolojilerini kullanma, girişimcilik, karar verme, metinler arası okuma, kişisel ve sosyal değerlere önem verme becerilerinin İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu'na uygun olarak hazırlanan ders kitaplarında hangi düzeyde yer aldığı tespit edilmiş, Türkçe ders kitapları temel becerilere yer verme düzeyi açısından sınıflara ve yayınevlerine göre karşılaştırılmış, Türkçe öğretmenlerinin temel becerilerin Türkçe ders kitaplarına yansıması konusundaki düşünceleri değerlendirilmiştir. Temel becerilerin ders kitaplarındaki yer alma düzeyinin belirlenmesi amacıyla araştırmacı tarafından 231 maddeden oluşan ölçüt hazırlanmış, Türkçe ders kitaplarındaki metinler; öğrenci çalışma kitaplarındaki temaya hazırlık çalışmaları, metin etkinlikleri, tema sonu değerlendirme çalışmaları; öğretmen kılavuz kitabındaki yönergeler bu ölçüte göre değerlendirilmiştir. Elde edilen veriler nicel hâle getirilerek tablolar halinde gösterilmiş ve her tablo yorumlanmıştır. Temel becerilere yer verilme düzeyinin sınıflar arasında anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğinin belirlenmesi için Kruskal-Wallis H Testi uygulanmıştır. Yayınevleri arasında temel becerilere yer verme düzeyi açısından bir farklılığın olup olmadığını görmek için elde edilen veriler grafikler halinde gösterilip yorumlanmıştır. Bununla birlikte Türkçe öğretmenlerinin temel becerilerinin Türkçe ders kitaplarına yansımasına ilişkin düşüncelerini almak amacıyla dokuz sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre bütün sınıflar düzeyinde Türkçe ders kitaplarında en çok yer verilen temel becerinin Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma becerisinin olduğu, bunu sırasıyla; eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, iletişim, araştırma, karar verme, kişisel ve sosyal değerlere önem verme, bilgi teknolojilerini kullanma, girişimcilik, problem çözme, metinler arası okuma becerilerinin izlediği tespit edilmiştir. Temel becerilerin Türkçe ders kitaplarında yer alma düzeyinin sınıflara göre farklılaşıp farklılaşmadığına ilişkin Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma becerisinde anlamlı bir farklılığın görüldüğü, bu farklılığın 8. sınıflar lehine olduğu; diğer temel beceriler açısından sınıflar arasında anlamlı bir farklılığın olmadığı belirlenmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda Türkçe ders kitaplarında karar verme, bilgi teknolojilerini kullanma, girişimcilik, problem çözme, metinler arası okuma, kişisel ve sosyal değerlere önem verme becerilerini geliştirmeye yönelik çalışmalara düşük oranda yer verildiği belirlenmiştir. Türkçe öğretmenlerine göre Türkçe ders kitapları aracılığıyla geliştirilmeye çalışılan beş temel becerinin Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma, araştırma, iletişim, yaratıcı düşünme, metinler arası okuma becerilerinin olduğu saptanmıştır.

In this study, it was determined in which level are the skills of using Turkish nice, correct and effective, critical thinking, creative thinking, communication, problem solving, research, using information technologies, entrepreneurship, deciding, intertextual reading, caring about personal and social values included in text books that were prepared compliant to Turkish Lesson Education Program and Guide, Turkish textbooks were compared in terms of inclusion level of basic skills according to grades and publishing houses and the ideas of Turkish teachers related with the reflection of basic skills to Turkish textbooks were evaluated. In order to determine the inclusion level of basic skills in text books, a criterion consisting of 231 items was prepared by the researcher and the texts in Turkish textbooks, preparation studies for the theme in student study books, text activities, end of theme evaluation studies and the directions in the teacher guide book were prepared according to this criterion. The obtained data was quantificated and displayed in tables and each table was interpreted. In order to determine whether the inclusion level of basic skills show a significant difference between grades or not, Kruskal-Wallis H Test was applied. In order to see whether there is a difference in inclusion levels of basic skills between publishing houses, the obtained data was shown in graphs and interpreted. Besides, in order to receive the opinions of Turkish teachers about the reflection of basic skills to Turkish text books, a semi-configured interview form consisting of nine questions was applied. According to research results, it was determined that, at the level of all grades, the basic skill which mostly took place in Turkish text books was found to be the skill of using Turkish nice, correct and effective. This skill was followed respectively by critical thinking, creative thinking, communication, research, deciding, caring about personal and social values, using information technologies, entrepreneurship, problem solving, intertextual reading. Regarding the differentiation of inclusion of basic skills in Turkish text books according to grades, it was determined that a significant difference was observed in skill of using Turkish nice, correct and effective and this difference is in favor of 8. grades and that no significant difference could be observed between grades regarding other basic skills. As a result of the researches made, it was determined that the inclusion level of studies related with development of skills such as deciding, using information technologies, entrepreneurship, problem solving, intertextual reading, caring about personal and social values, is very low in Turkish text books. It was determined that, according to Turkish teachers, the 5 basic skills that are developed at most through Turkish text books are the skills of using Turkish correct, nice and effective, research, communication, creative thinking and intertextual reading.