Türkiye’nin dış ticaret potansiyelinin genişletilmiş Linder Hipotezi çerçevesinde değerlendirilmesi : bir panel data analizi

Abstract

Ülkelerin ekonomik geli?me süreçlerinde dı? ticaretin GSMH içindeki payının giderek sürükleyici bir faktör haline gelmesi, ülkelerin dı? ticaret hacimlerini artırmaya yönelik arayı?lara yönelmelerine neden olmu?tur. Çalı?manın amacı, 1980 yılından günümüze uzanan süreçte Türkiye?nin dı? ticaret profilini ortaya koymak ve 162 dünya ülkesi ve çe?itli ülkelerce olu?turulmu? ekonomik entegrasyonlarla gerçekle?tirdiği dı? ticaretinin belirleyenlerini modellemektir. Bu kapsamda uluslararası ticaret teorileri incelenmi?, daha sonra spesifik olarak Linder?in Tercihlerde Benzerlik Teorisi ile kurumsal faktörlerin etkisini de kapsayacak ?ekilde olu?turulan ticaret modeli analiz edilmi?tir. Kurulan modeller 1990-2012 dönemi için panel data yöntemleriyle (panel birim kök analizi, panel regresyon analizi) tahmin edilmi?tir. Elde edilen bulgular, Türkiye?nin ticari partnerleri ile aralarındaki uzaklığın, ticari partnerlerin ekonomik büyüklüğünün ve kurumsal kaliteye verdiği önem derecesinin Türkiye?nin dı? ticareti üzerinde ciddi ?ekilde etkili olduğunu göstermektedir. Ayrıca ekonomik entegrasyonlara dahil olan ülkelerin, olmayan ülkelere göre Türkiye?nin dı? ticareti üzerinde daha etkili oldukları sonucuna ula?ılmı?tır. Bu bulgular, dı? ticaret politikalarının geli?tirilme ve uygulanma sürecinde Türkiye?deki politika yapıcıların, ticari partner ile aralarındaki siyasi ve ekonomik ili?kilerin boyutunun yanı sıra ticari partnerlerin kurumsal kalitesini artırmaya yönelik uygulayacağı politikaların da Türkiye?nin dı? ticareti üzerindeki etkilerini dikkate almaları gerektiğini göstermektedir. Dolayısıyla çalı?ma, gelecekte yapılacak çalı?malar için de yeni açılımlar ortaya koymaktadır.

Becoming the fact that the countries? foreign trade to GDP ratio is a fastmoving factor in the process of economic development of the countries has led to seeking with aim increase their volume of foreign trade. The purpose of the study is to reveal Turkey?s foreign trade appreance from 1980 to the present and make modelling the determinants of its foreign trade, realizing with 162 countries of world and economic integrations, which are constituted by various countries. In this context, international trade theories are examined, and then the foreign trade model, including specifically Linder?s similarity in preferences theory and the impact of institutional factors are analyzed. The established models are estimated by panel data analysis for the period 1990-2012. The obtained findings show that the distance between Turkey and its trading partners, and the economic size and institutional quality of its trading partners are seriously effective. Also, the result of that the countries, which are members of economic integrations are more effective than others on Turkey?s foreign trade is obtained. These findings show that the policymakers in Turkey must take into account the dimension of political and economic relationships between Turkey and its trading partner, as well as the effects of policies, applied in order to increase the institutional quality of trading partners on Turkey?s foreign trade. Thus, this study guides new insights for future studies.