Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Londra Konferansı (21 Şubat 1921-12 Mart 1921)

Abstract

Bu çalışma, Osmanlı Devleti ile İtilaf hükümetleri arasında, 10 Ağustos 1920’de imzalanmış olan Sevr Barış Antlaşması’nın bazı maddelerinin yeniden düzenlenmesi için Londra’da 21 Şubat-12 Mart 1921 tarihleri arasında toplanmış olan Londra Konferansı görüşmelerini Osmanlı Arşivi belgeleri üzerinden incelemeyi ve değerlendirmeyi amaçlar. Sevr Barış Antlaşması, Osmanlı Devletini mali, iktisadi, askeri alanlarda denetim altına alarak; onun, egemen bir devlet olmasına izin vermeyen, aynı zamanda, devletin sınırlarını daraltan bir antlaşmadır. Sevr’in imzasından kısa bir süre sonra, bu antlaşmanın uygulanmasının mümkün olmadığı ortaya çıkmıştır. Sevr’in uygulanmayacağının ilk belirtisi, Büyük Millet Meclisine bağlı orduların, Doğu Anadolu’da Ermenistan’a karşı başarı gösterip Ermenistan ile Büyük Millet Meclisi Hükümetleri arasında 2/3 Aralık 1920’de Gümrü Antlaşması’nın imzalanmasıdır. İkinci belirti, Sevr’in uygulanması için baskı aracı olarak kullanılan Yunan askeri hareketinin, 10 Ocak 1921’de I. İnönü Muharebesi ile durdurulmasıdır. İtilaf Devletleri, bu iki gelişmeden sonra, Sevr’in bazı maddelerini düzenlemek için hem İstanbul Hükümetini hem de Ankara Hükümetini Londra Konferansına davet etmiştir. Londra Konferansı görüşmeleri 23 Şubat 1921-12 Mart 1921 tarihleri arasında yedi celse yapılmıştır. Görüşmelerde İstanbul Hükümeti ile Ankara Hükümeti birlikte hareket etmiştir. İstanbul Hükümeti temsilcisi Tevfik Paşa, ağırlıklı olarak sözü Ankara Hükümeti temsilcisi Bekir Sami Bey’e bırakmıştır. Londra Konferansı görüşmelerinde, Sevr’in, İzmir, Doğu Trakya, Ermenistan, Kürdistan ile ilgili maddeleri görüşülmüştür. İtilaf Devletleri ekonomik ve mali konularla ilgili maddelerin görüşülmesine yanaşmamışlardır. Konferans, Yunanistan’ın İzmir ve Doğu Trakya’da uluslararası bir komisyonun inceleme yapmasını kabul etmemesi nedeniyle bir sonuca varamamıştır. İtilaf Devletleri, Büyük Millet Meclisi temsilcilerini bu konferansa çağırarak, Ankara Hükümetini diplomatik olarak tanımışlardır.

This study aims to analyze and consider, through the Ottoman Archival documents, the discussions held in the Conference of London convened between 21 February and 12 March 1921 to review certain terms of the Treaty of Sevres of 10 August 1920 signed by and between the Ottoman Empire and the governments of the Allies on. The Treaty of Sevres is a treaty which did not allow the Ottoman Empire to be a sovereign state by harnessing it in financial, economical and military spheres while it narrowed down the boundaries of the State. Not long after the signature of it, the Treaty of Sevres proved itself to be unenforceable. The first sign of the enforceability of the Sevres was the execution of the Treaty of Alexandropol between the government of Armenia and the Grand National Assembly of Turkey on 2 and 3 December 1920 upon the success of the military forces of the Great National Assembly of Turkey against Armenia in the Eastern Anatolia. The second sign of it was the Greek military movement, which was used a means of pressure to enforce the Sevres, blocked by the First Battle of Inonu on 10 January 1920. Upon these two developments, the Allies invited both the government of Constantinople and the government of Angora to review certain terms of the Treaty of Sevres to the Conference of London. The discussion of the Conference of London was held in seven sessions between 23 February and 12 March 1921. During the discussions, the governments of Constantinople and Angora acted in concert. Tevfik Pasha, the delegate of the government of Constantinople, predominately gave the floor to Bekir Sami, the delegate of the government of Angora. During the discussion of the Conference of London, the terms of the Sevres on Smyrna, Eastern Thrace, Armenia, and Kurdistan were dealt with. The Allies failed to discuss the terms on economical and financial issues. The Conference did not come to a conclusion as Greece did not agree on an examination by an international commission in Smyrna and the Eastern Thrace. The Allies diplomatically recognized the government of Angora by inviting the delegates from the Grand National Assembly of Turkey to this conference.