I. Dünya Savaşı’na Ait Macarca Bir Eser: “Törökök” (Türkler)

Abstract

István Dobay I. Dünya Savaşı başlarında Budapesti Hírlap gazetesi adına İstanbul’a gelerek aldığı özel izinle Çanakkale Cephesi kara ve deniz savaşlarını ve askeri bölgeleri gözlemleme fırsatı bulur. Dobay, Osmanlı topraklarında başta İstanbul ve Çanakkale cephesinde tuttuğu notlarını 1917 yılında Macarca yayımladığı “Törökök” (Türkler) isimli kitapta toplamıştır. Bu eser I. Dünya Savaşı daha sonlanmadan Macaristan’da yayımlanmıştır. Eserde yabancı bir gazetecinin gözünden Çanakkale Savaşlarıyla ilgili özel bilgiler verilmekle beraber savaşın askeri yönü dışında siyasal, kültürel ve toplumsal yönü hakkında da ilginç ayrıntılar bulunmaktadır. Bu çalışmada Dobay’ın gözünden gerek Osmanlı toplumu ve şehirleri hakkındaki gözlemleri gerekse Çanakkale cephesindeki gözlem ve tespitleri ortaya konulmuştur. Dobay’ın olaylara farklı bir bakış açısı sağlaması açısından bu eser son derece önemli bir kaynaktır. Ayrıca eser I. Dünya Savaşı ve Çanakkale Savaşları literatürüne de önemli bir katkı yapmaktadır.

István Dobay comes to Istanbul for and in name of newspaper, Budapesti Hírlap by the beginning of World War I and has opportunity to observe the ground wars and maritime warfare in the Gallipoli Front and military zones with a special permission. Dobay compiled his notes which he took in Ottoman territory, notably in Istanbul and Gallipoli Front in his book, “Törökök” that he published in Hungarian in 1917. This work was published in Hungary before World War I had even ended Special information is given in the work related to the Battle of Gallipoli from the point of view of a foreign journalist and there are interesting details about the political, cultural and social aspects in addition to the military aspect of the war. In this work, both the observations and findings in the Gallipoli Front and the observations about Ottoman society and cities from Dobay’s view are discussed. This work is an extremely important source, since Dobay provides a different point of view about the events. Furthermore, the work also significantly contributes to the literature of World War I and the Battle of Gallipoli.