Kalkınma ajanları ve yerel yönetimler arasındaki mali ilişkiler: GMKA kapsamında bir inceleme

Abstract

Türkiye’de 1960’lı yıllardan beri uygulanan ve geri kalmış bölgeleri teşvik etmeye yönelik politikalar AB sürecinde ciddi bir dönüşüme uğramıştır. Bu dönüşümün en önemli göstergesi kalkınma ajanslarıdır. Türkiye’de 2006 yılında yürürlüğe giren 5449 sayılı “Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun”a dayanılarak 2006, 2008 ve 2009’da toplam 26 kalkınma ajansı kurulmuştur. Adı geçen kanun, kalkınma ajanslarının sadece kuruluşunu değil, aynı zamanda mali yapısını da düzenlemektedir. Buna göre, kalkınma ajanlarının gelir kaynakları bu Kanun’da belirtilmektedir. Bu gelir kaynaklarından birisi de, il özel idareleri ve belediyelerden kalkınma ajanslarına aktarılması zorunlu paylardır. Bu çalışmada, Güney Marmara Kalkınma Ajansı (GMKA) özelinde, kalkınma ajanslarının gelirleri arasında gösterilen il özel idareleri ve belediyelerden aktarılacak payların kalkınma ajanslarının toplam gelirleri içerisindeki yeri ve öneminin yanı sıra, GMKA tarafından verilen mali desteklerin Balıkesir ve Çanakkale illeri bazında miktarı da ortaya konulmuştur. Böylece, yerel yönetimlerden GMKA’ya gelen paylar ile GMKA tarafından bölgeye yapılan mali destekler arasındaki ilişkinin boyutu ortaya konmaya çalışılmıştır.

Policies, implemented since the 1960s and aimed at encouraging underdeveloped regions in Turkey, have undergone a serious transformation in the EU membership process. Development agencies are the most important indicators of this transformation. In total, 26 Development agencies were established in 2006, 2007 and 2008 based on the law on the “Establishment, Coordination, and Duties of Development Agencies ”No. 5449 entered into force in Turkey in 2006, The mentioned law regulates not only the establishment of development agencies but also their financial structures. Accordingly, the income sources of development agencies are specified in the Law No. 5449. Compulsory appropriations, must be transferred to the development agencies by special provincial administrations and municipalities, are one of these sources of income. In this study, the place and importance of appropriations, among the income sources of development agencies, transferred to the development agencies by special provincial administrations and municipalities are revealed in the context of the South Marmara Development Agency (GMKA) and the amounts of the financial supports given by the GMKA in Balıkesir and Çanakkale provinces are also conveyed. Thus, a relationship is established between the appropriations transferred to the GMKA by local governments and financial supports provided to the region by GMKA.