Ceza yargılamasının kovuşturma aşamasında adil yargılanma hakkı

Abstract

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. maddesinde düzenlenen adil yargılanma hakkı, hukuk devleti ilkesinin en önemli yansımalarından birini oluşturur. Adil yargılanma hakkı, muhakemenin tarafları arasında fiili ve hukuki olarak fark gözetmeksizin taraflara karsı eşit mesafede ve çelişmeli olarak yapılan dürüst yargılanmayı ifade eder. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin, Sözleşme’nin 6. maddesi bağlamında yapılan başvurularda ulusal mahkemelerce verilen kararların haklılık ve isabet durumlarına müdahale etme gibi bir durumun söz konusu olmadığı gibi; ulusal mahkemelerin kararlarını esastan inceleyen temyiz mercii sıfatı da bulunmamaktadır. Adil yargılanma hakkı ile ilgili olarak Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapma hakkını tanımasını müteakiben zaman içerisinde suç isnadıyla ilgili Mahkeme’nin geliştirdiği içtihatlara uyumlu olacak şekilde mevzuatta çeşitli düzenlemeler yapma ihtiyacı duymuştur. Bu çalışmanın odağında bulunan ve temel amacı maddi gerçeğe ulaşmak suretiyle insan hak ve özgürlüklerini gözeterek adil yargılanma hakkına ilişkin ilkelerin gerçekleştirilmesi olan Ceza Muhakemesi Kanunu da bu kapsamda zamanla uyarlanmıştır. Bu çalışmada Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. maddesi ve Ceza Muhakemesi Kanunu’ndaki hükümler çerçevesinde adil yargılanma hakkı kovuşturma aşamasındaki uygulamalar bağlamında incelenmiştir.