167 nolu Çanakkale Eytam Sandığına Mahsus Teminatlı İdane Defteri'nin transkripsiyonu ve değerlendirmesi (1920-1926)

Abstract

Tez Adı: 167 Nolu Çanakkale Eytam Sandığına Mahsus Teminatlı İdane Defteri’nin Transkripsiyonu ve Değerlendirmesi (1920-1926) Osmanlı Devleti’nde yetimlere miras yolu ile kalan malların korunması için 1851 yılında Eytam Nizamnamesi ile İstanbul’da Eytam Sandığı kurulmuştur. Daha sonraki yıllarda Eytam İdaresi’ne bağlı olarak taşrada 1880’li yıllarda eytam meclisleri ve sandıklarının kurulup teşkilatlandığı görülmektedir. 1851 tarihli Eytam Nizamnamesi 1906 yılına kadar uygulanmış ve bu yıl içinde yeni bir nizamname kabul edilmiştir. Daha sonra da değişen şartlara uygun düzenlemeler yapılmıştır. Eytam sandıkları da hem yetimlerin mallarının korunmasında hem de yetim mallarının değerlendirilmesinde önemli görevler üstlenmiştir. Eytam sandıklarındaki paralar belirli koşullarda şahıslara verilerek değerlendirilmiştir. İncelediğimiz dönemde Çanakkale Eytam ve İdane Sandığından 1920-1926 yılları arasında 136 kişi borç para almıştır. Eytam sandığından bu alanda Türkler faydalanmıştır. Çanakkale’de bulunan Ermeni ve Yahudiler de borç para almıştır. Sandıktan para alanların mesleki yapılarına bakıldığı zaman ev hanımlarının en fazla para alan kesim olduğu görülmektedir. Eytam Sandığına ait defterin transkribinden Çanakkale’de 1920-1926 yıllarında var olan mahalle ve sokak adlarını da öğreniyoruz. Cami-i Kebir Mahallesi, Çınarlık Mahallesi, Hamidiye Mahallesi, Aziziye Mahallesi, Arslanca Mahallesi, Yalı Mahallesi, Hastahane Bayırı Mahallesi, Harmanlık Mahallesi, Çay Mahallesi, Yahudi Mahallesi, Rum Mahallesi ve Ermeni Mahallesi’dir. Günümüzde bu mahallelerin adları yoktur. Eytam İdaresi ve Sandıkları, I. Dünya Savaşı ve sonrasında Anadolu’da başlayan işgal yıllarında zarar görmüştür. İstanbul’da bulunan Eytam Sandığı görevini yapamadığı için kapatılmış olup Anadolu’da bulunanlar varlıklarını 1926 tarihine kadar devam ettirmişlerdir. Bu tarihten sonra eytam sandıkları Eytam ve Eramil Bankası’na devredilmiştir. Anahtar Kelimeler: Eytam, İdane, Çanakkale.