Bazı adaçayı (Salvia spp.) türlerinin verim ve kalite özellikleri bakımından genotip x çevre etkileşimlerinin araştırılması

Abstract

Bu araştırma Çanakkale, Balıkesir, Kütahya lokasyonlarında denemeye alınan altı Salvia türünün (S. farinacea, S. fruticosa Mill., S. officinalis L., S.virgata Jacq., S.sclera L., S.aethiopis L.) yedi genotipinde bazı verim ve kalite özelliklerinin çevrelere göre değişimlerini belirlemek amacıyla, 2015 ve 2016 yıllarında yürütülmüştür. Denemeler tesadüf blokları, deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Araştırmada, bitki boyu (cm), bitkide dal sayısı (adet), yaprak boyu (cm), yaprak eni (cm), yeşil herba verimi (kg), kuru herba verimi (kg), yeşil yaprak verimi (kg), kuru yaprak verimi (kg), uçucu yağ oranı (%), uçucu yağ verimi (l/da), uçucu yağ bileşim oranları (%) belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre en yüksek yeşil herba verimi birinci yıl Çanakkale'de Salvia farinacea türünde 882.54 kg/da, Kütahya'da Salvia officinalis L. türüne ait 4 nolu genotipte 1254.8 kg/da, Balıkesir'de ise Salvia fruticosa Mill. türünde 707.4 kg/da elde edilmiştir. İkinci yıl en yüksek yeşil herba verimi Çanakkale için Salvia fruticosa Mill. türünde 7329,13 kg/da, Kütahya için Salvia officinalis L. türünün 3 nolu genotipinde 6431,0 kg/da, Balıkesir için ise Salvia fruticosa Mill. türünde 3598,8 kg/da elde edilmiştir. En yüksek kuru herba verimi birinci yıl Çanakkale'de Salvia farinacea türünden 413,25 kg/da, Kütahya'da Salvia officinalis L. türüne ait 4 nolu genotipte 499,24 kg/da, Balıkesir'de ise Salvia fruticosa Mill. türüne ait genotipte 289,77 kg/da olarak elde edilmiştir. İkinci yıl en yüksek kuru herba verimi Çanakkale için Salvia fruticosa Mill. türünde 2646,4 kg/da, Kütahya için Salvia officinalis L. türünün 3 nolu genotipinde 1961,2 kg/da, Balıkesir için Salvia officinalis L. türünün 4 nolu genotipinde 1120,8 kg/da elde edilmiştir. Uçucu yağ oranı (%) tüm lokasyonlar için %0,00 ile %4,00 arasında değişim göstermiştir. Salvia officinalis L. türüne ait 4 nolu genotip yeşil herba ve kuru herba verimleri ile uçucu yağ oranı bakımından en stabil olan genotip olmuştur. Türlerin uçucu yağ ana bileşenleri lokasyonlara göre farklılık göstermiştir. Ortak bileşen β-Caryophyllene olarak tespit edilmiştir. Anahtar sözcükler: Genotip x Çevre, Salvia türleri, Verim, Uçucu yağ

This research was carried out with the aim of determining the environmental effects on some yield and quality characteristics of seven genotypes of six Salvia species (S. farinacea, S. fruticosa Mill., S. officinalis L., S. virgata Jacq., S. scleraL., S. aethiopis L .) in the years 2015-2016. Experiments were conducted as 3 replications according to the randomized block design. In the study, plant height (cm), number of plant branches (number), leaf height (cm), leaf width (cm), green herb yield (kg/da), dry herb yield (kg/da), green leaf yield (kg/da), dry leaf yield (kg/da), volatile oil rate (%), volatile oil yield and volatile oil composition rates (%) were determined. According to the research results, the two-year measure ments of the green and dry herba yield were as follows: In the first year, the highest green herba yield was measured as 882, 54 kg/da in S. farinacea type in Çanakkale, while it was measured as 1254, 87 kg/da in Salvia officinalis L. (genotype 4) in Kütahya and 707, 4 kg/da in Salvia fruticosa Mill. in Balıkesir. In the second year, the highest green herba yield was measured as 7329,13 kg/da in Salvia fruticosa Mill. type in Çanakkale, while it was measured as 6431,0 kg/da in Salvia officinalis L. (genotype 3) in Kütahya and 3598, 8 kg/da in Salvia fruticosa Mill. in Balıkesir. In the first year, the highest dry herba yield was measured as 413, 25 kg/da in S. farinacea type in Çanakkale, while it was measured as 499, 24 kg/da in Salvia officinalis L. in Kütahya and 289, 77 kg/da in Salvia fruticosa Mill. in Balıkesir. In the second year, the highest dry herba yield was measured as 2646, 4 kg/da in Salvia fruticosa Mill. type in Çanakkale, while it was measured as 1961, 2 kg/da in Salvia officinalis L. in Kütahya and 1120, 8 kg/da in Salvia officinalis L. in Balıkesir. The percentage of essential oil (%) varied from 0,00% to 4, 00% for all locations. Salvia officinalis L. (genotype 4) was the most stable genotype in terms of green herba and dry herba yields and volatile oil ratio. The main constituents of essential oil of Salvia species differed from location to location. The common component was identi fied as β-caryophyllene. Keywords: Genotype x Environment, Salvia species, Yield, Essential oil