Aki Kaurismäki filmlerinde öteki ve kent mekanlarının gündelik hayat bağlamında incelenmesi

Abstract

Avrupa sinemasına paralel olarak gelişen Finlandiya sineması, kırsal ve kentsel farklılıkları, kentteki yabancılaşmayı ve "biz" ile "onlar" arasındaki ayrımı vurgulayarak Finlandiya'nın modernleşmesi üzerine odaklanmaktadır. Finlandiya sinemasının auteur kabul edilen yönetmeni Aki Kaurismäki'nin filmleri toplumdan dışlanan, ezilen, hor görülen ötekileri konu almış ve dünya sinemasında kendine özel bir yer edinmiştir. Kaurismäki'nin anlatılarında yer alan karakterler, kent mekânları ve gündelik hayat yaklaşımları Michel de Certeau ve Erving Goffman'ın iktidar, güç ve strateji teorileriyle uyuşmaktadır. Göçmen ötekilerle dayanışma içinde olan yerel ötekiler De Certeau'nun otoriteye karşı dürüst olmayan ve belirsiz taktikçileridir. Dahası, bu failler strateji içinde suç ortakları bulur ve sistemi kendi çıkarları için dönüştürürler. "Bohem Hayatı", "Geçmişi Olmayan Adam", "Umut Limanı" ve "Umudun Öteki Yüzü" yönetmenin göçmenlerin ve yerel ötekilerin deneyimlerine odaklanan önemli filmleridir. Filmlerdeki karakterler iktidar gücü karşısında pasif pozisyonda değildirler. Taktikler geliştirir, kendi çıkarları doğrultusunda hareket eder ve çoğu zaman yasadışı yollara başvururlar. Bu da egemen ideolojiye karşı hayatta kalabilecek güce sahip olduklarını göstermektedir. İlginç bir şekilde, toplumsal olarak iktidara daha yakın olan karakterler de ötekilerle dayanışma içine girmektedir. Bu, toplumsal ilişkilerin daha yüksek otorite tarafından belirlenen katı kurallara meydan okuyan alternatif davranışlar geliştirebileceği zamansal alanlar yaratarak başarılır. Filmlerdeki tüm göçmen karakterler, gerçek hayattaki marjinalleştirilmiş, şeytanlaştırılmış ve istenmeyen profillerin aksine tasvir edilmektedir. Kaurismäki ifadesiz mizah, ironik diyaloglar ve duygusal olmayan iletişimler sayesinde öteki karakterlerin mağdur ve acınası rollerinden uzaklaşır, Batılı beyaz kurtarıcı kahraman klişesine yer vermez ve Avrupa göç politikalarının ikiyüzlülüğü ile birlikte bunun toplumdaki nefret ve zenofobi yansımalarını ele alır.

The cinema of Finland has developed alongside European cinema, with themes of rural/urban differences, urban alienation, and separation between "us" and "them" being emphasized. Finnish cinema explores the modernization and urbanization of Finland, with a focus on the lives of immigrants and the working class. Kaurismäki's films feature marginalized characters and align with De Certeau and Goffman's theories on power and strategy in society. The local others who stand in solidarity with refugees are De Certeau's tacticians against authority, using dishonest and unclear tactics. Furthermore, these perpetrators find accomplices within the strategy and exploit the system for their benefit. Essential films of the director include "La vie de Bohème", "The Man Without A Past", "Le Havre", and "The Other Side of Hope", which focus on the experiences of refugees and locals. The characters in the films are not passive in the face of government power. This demonstrates that other characters can resist dominant ideology and even those close to power can show solidarity with them. This is accomplished by creating temporary spaces where social relations can develop non-conforming behaviors that challenge strict rules imposed by higher authorities. All immigrant characters in movies are depicted as marginalized, demonized, and unwanted, unlike their real-life counterparts. Kaurismäki uses deadpan humor, ironic dialogues, and unsentimental communication to distance the other characters from victim and pathetic roles. He also avoids the typical Western white savior hero stereotype and highlights the hypocrisy of European immigration policies. Furthermore, he sheds light on the resulting hatred and xenophobia in society as a consequence of these policies.