Çanakkale ili orchidaceae taksonları generatif yapılarının mikromorfolojik özellikleri ile bitki-toprak ilişkilerinin belirlenmesi

Abstract

Orchidaceae familyası genellikle rengarenk ve kokulu çiçekleri ile Angiospermlerin en geniş familyasıdır. Orkideler çok yıllık otsu bitkilerdir. Dünyada yaklaşık 900 cins ve 25.000 tür orkide bulunmaktadır. Orkideler kutuplar hariç dünyanın her yerinde yayılış göstermektedirler. Bazıları geofit, büyük bir çoğunluğu ise epifit olarak yaşarlar. Epifit orkideler daha çok tropikal ormanlarda görülürler. Geofit (karasal) orkideler ise ülkemizi de içine alan "Orta (Ilıman) Kuşak"ta yayılış göstermektedirler. Orkidelerle ilgili sistematik ve taksonomik birçok çalışma yapılmıştır. Son yapılan çalışmalara göre ülkemizde doğal olarak yetişen 24 cins ve 170 tür karasal orkide bulunmaktadır. En fazla takson içerenler; Orchis, Ophrys, Anacamptis, Dactylorhiza, Epipactis, Cephalanthera ve Serapias cinsleridir. Bu orkidelerin bir kısmında rizom, büyük bir kısmında ise yumru görülmektedir. Yumrulu orkidelerden salep elde edilmektedir. Ekonomik ve tıbbi değerlerinden dolayı doğadan her yıl büyük miktarda orkide yumrusu toplanmaktadır. Bu durum salep elde edilen türlerin neslini tehlike altına sokmaktadır. Bu nedenle çalışmamızda, öncelikle Çanakkale ilinde doğal yayılış gösteren Orchidaceae taksonları, lokasyonları ve çiçeklenme periyotları belirlendi. Bu taksonların labellum, polinarium, polen, perikarp ve tohum yüzeyleri SEM ile mikromorfolojik olarak incelendi. Ayrıca yumrulu orkidelerin bitki-toprak ilişkisinin ortaya çıkarılması için toprak analizleri yapıldı.

The family Orchidaceae is one of major group in Angiosperms with colourful and fragrant blooms. Orchids are perennial herbaceous plants. There are 900 genera and 25.000 species in the world. Orchids grow in almost all climates exept for fridge and arid extreme. Some of them are lived as geophytic and a great majority of them are lived as epiphytic. Terrestrial orchids are distributed in temperate climate including our country. Lots of systematic and taxonomic researches are made about orchids. In reference to least researches, there are 24 genera and 170 species in our country which are geophytic orchids and grown naturally. Orchis, Ophrys, Anacamptis, Dactylorhiza, Epipactis, Cephalanthera and Serapias are main genera in Turkey. Most of these orchids have tubers also some of them have rhizomes. Salep is derived from the tuberous orchids. Due to economical and medicinal values, vast amount of orchids tubers are collected in each year. This situation endangers the generation of species that are obtained sahlep. Because of these reasons, in our study, first of all we were determined Çanakkale Province natural spread Orchidaceae taxa, location, individual numbers and blooming periods. Labellums, pollinariums, pollens, pericarps and seeds surface of these taxa investigated as micromorphological with SEM. In addition, soil analysis was conducted to reveal the plant-soil relationship of tuberous orchids.