Orhangazi ve Gemlik faylarının kinematiği ve sismotektoniği

Abstract

Kuzey Anadolu Fay Zonu'nun batı segmentinin güney kolunda yer alan Gemlik ve Orhangazi ilçeleri ile yakın çevresi, hem günümüzde hem de tarihsel olarak deprem açısından aktif bölgeler olarak kabul edilir. Bu bölgelerin büyük bir kısmı, geçmişten günümüze kadar depremin olası riski altındadır. Kuzey Anadolu Fay Zonu, Marmara Bölgesi genelinde Kuzey ve Güney kolları şeklinde ikiye ayrılır. Güney kol üzerinde Mekece, Orhangazi, Gürle, Sarıgazi, Umurbey, Gemlik, İznik ve Geyve fayları bulunur. Bu çalışmanın odak noktasını oluşturan Gemlik Fayı, D-B doğrultusunda uzanır ve 35 km uzunluğundadır. Orhangazi Fayı ise KB-GD doğrultusunda uzanır ve 40 km uzunluğundadır. Gemlik ve Orhangazi faylarının son tektonik davranışını anlamak amacıyla sahadan elde edilen fay düzlemi verileri üzerinde yapılan kinematik analiz sonuçlarına göre; Gemlik Fayı'nda sağ yönlü doğrultu atımlı faylamaların (transtansiyonel rejim) KB-GD doğrultusunda geliştiği ve sıkışma rejimi altında olduğu belirlenmiştir. Orhangazi Fayı ise KD-GB doğrultusunda genişleme tetkoniği denetiminde sağ yanal komponenti olan normal faylanma sergilemektedir. Ayrıca, Gemlik ve Orhangazi ilçeleri ile yakın çevresinde 1990-2023 yıllarında meydana gelen depremlerin odak mekanizma çözümlerinin sonucu da, bölgedeki temel olarak KB-GD uzanımlı sıkışma rejimi denetimli gelişmiş doğrultu atımlı faylanmalar ve bununla uyumlu olarak KD-GB doğrultulu yerel genişleme tektoniği olduğunu ve sıkışma rejiminin günümüzde de etkin olduğunun göstergesidir.

The regions encompassing Gemlik and Orhangazi districts and their surrounding areas, situated along the southern arm of the western section of the North Anatolian Fault Zone, have gained recognition as zones of seismic activity in both contemporary and historical epochs. These territories remain vulnerable to earthquakes, both presently and similarly to their historical vulnerability. In the Marmara Region, the North Anatolian Fault Zone is bifurcated into two principal strands, known as the North and South strands. Among the faults located on the southern strand of the North Anatolian Fault Zone are Mekece, Orhangazi, Gürle, Sarıgazi, Umurbey, Gemlik, İznik, and Geyve faults. This study delves into the Gemlik Fault, characterized by its E-W orientation and spanning a distance of 35 km, alongside the Orhangazi Fault, which trends NW-SE and extends for approximately 40 km. Through a meticulous examination of the fault planes and a subsequent kinematic analysis, this research aims to comprehend the recent tectonic behavior of the Gemlik and Orhangazi faults. The findings unveil that the Gemlik Fault has evolved within the NW-SE trending compressional regime, displaying traits of right-lateral strike-slip faulting (a transtensional regime). In contrast, the Orhangazi Fault reveals normal faulting features with a right-lateral component, indicating development within a NE-SW trending extensional regime. Moreover, scrutinizing the focal mechanism inversions of earthquakes spanning from 1990 to 2023 within the environs of Gemlik and Orhangazi provinces reveals the prevailing mechanism in the region. Primarily, it indicates NW-SE trending transtensional faulting within a NW-SE trending compressional regime. Furthermore, the local (intrinsic) NE-SW transtensional extensional regime compatible with this behavior is evidenced. These collective insights signify the ongoing activity of the transtensional regime in the present era.