Türkiye'de lojistik ve dış ticaret ilişkisi üzerine ekonometrik bir analiz

Abstract

Uluslararası ticaret, küresel ekonomilerin büyümeleri hususunda belirleyici etkenlerden birisidir. Ülkeler, uluslararası pazarlarda ürettikleri ürünlerin satışlarını artırmak için ticaret yapmaları gerekmektedir. Özellikle Türkiye'nin de yer aldığı gelişmekte olan ülke ekonomileri için dış ticaret, ekonomik büyüme açısından önemli bir hal almıştır. Uluslararası ticarette ihracatçı ülkeler üretim kalitelerini ve rekabetçiliğini; ithalatçı ülkeler ise ihtiyaç duyulan mal ve hizmetleri kolayca erişebilmek için ticareti kolaylaştıran ve maliyetlerin azalmasına katkı sağlayan faktörlere ihtiyaç duymaktadır. Artan rekabet ve küreselleşen dünya koşullarında lojistik, uluslararası ticaret hususunda önemli bir hale gelmiştir. Lojistik dış ticaret faaliyetlerini kolaylaştırması, uluslararası ticaret faaliyetlerinin büyümesine ve ekonomik gelişmeye sağladığı katkılar göz önünde bulundurulduğunda, literatürde sıkça tartışılan konular arasından biri haline gelmiştir. Bu çalışmada, Türkiye'de lojistik faaliyetlerin dış ticaret üzerindeki etkisi değerlendirilmiş ve konuyla ilgili literatür taraması yapılmıştır. Çalışmada Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından oluşturulan lojistik faaliyetler ve ihracat verileri ile Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanan kamu altyapı harcamaları baz alınarak 1990 ile 2021 yıllarını kapsayan veriler ile Toda-Yamamoto nedensellik analizi kullanılarak lojistik faaliyetler, ihracat ve kamu altyapı harcamaları arasındaki etkiler araştırılmıştır. Ampirik bulgular değerlendirildiğinde İhracattan lojistik faaliyetlere doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisinin bulunduğu ayrıca ihracat ile kamu altyapı harcamaları arasında bir nedensellik ilişkisinin olmadığı sonucuna varılmıştır. Bunlara ek olarak kamu altyapı harcamalarından ihracata doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisinin varlığı tespit edilmiştir.

International trade is one of the determining factors for the growth of global economies. Countries need to engage in trade to increase the sales of their products in international markets. Particularly for developing economies, including Turkey, international trade has become significant in terms of economic growth. Exporting countries in international trade require factors that enhance production quality and competitiveness, while importing countries need factors that facilitate access to necessary goods and services and contribute to cost reduction. In an increasingly competitive and globalized world, logistics has gained importance in international trade. Considering the facilitation of trade activities by logistics and its contributions to the growth of international trade and economic development, it has become one of the frequently discussed topics in the literature. This study evaluates the impact of logistics activities on foreign trade in Turkey and conducts a literature review on the subject. The study examines the effects between logistics activities, exports, and public infrastructure expenditures using data covering the years 1990 to 2021, based on logistics activities and export data generated by the Central Bank of the Republic of Turkey, and public infrastructure expenditures prepared by the Strategy and Budget Presidency. The Toda-Yamamoto causality analysis is utilized. The empirical findings indicate a unidirectional causal relationship from exports to logistics activities, and no causal relationship between exports and public infrastructure expenditures. Additionally, a unidirectional causal relationship from public infrastructure expenditures to exports is identified.