Hypnum cupressiforme Hedw. ekstraktının kimyasal bileşimleri, gümüş nanopartiküllerinin sentezi, karakterizasyonu ve biyolojik aktivitesinin incelenmesi

Abstract

Nanoparçacıklar atomik seviyede ve hedefe yönelik ürünler üretilmesine olanak sağladıklarından dolayı geleneksel yöntemlerle üretilen materyallere göre daha fonksiyonel ürünler üretilmesine olanak sağlamıştır. Ancak nanopartiküllerin sentezi sırasında kullanılan geleneksel yöntemlerin toksik etkileri ve yüksek maliyetleri nedeni ile alternatif yöntemler aranmaya başlamıştır. Yeşil sentezin amacı daha kısa sürede, düşük maliyetli ve toksik etki olmadan nanopartiküllerin sentezlenebilmesidir. Karayosunları tüm dünyada bulunan yaşam formlarının en büyük ikinci grubunu oluşturan, Antarktika hariç hemen her bölgede çeşitli türlerine rastlanan, genellikle karada yaşayan ilk bitkiler olarak kabul gören ve bazı teröpatik etkilere sahip bitkilerdir. Yetiştikleri bölgenin ekosisteminden kaynaklı çeşitli böcek ve otçullara, zorlu iklimsel koşullara, ultraviyole ışınlara ve mikrobiyal etkiler gibi farklı çevresel etkenlere karşı kendilerini koruyabilmek için oldukça bol sayıda ikincil metabolit geliştirmişlerdir. Ülkemizde de kolaylıkla yetişebilen karayosunlarının bir türü olan Hypnum cupressiforme Hedw. ile ilgili literatürde sınırlı sayıda çalışmaya rastlanmaktadır. Bu çalışmada Çanakkale, Kazdağları, Ayazma bölgesinde kaya üzerinden toplanan H. cupressiforme Hedw.’nin uçucu ekstraktı gaz kromatografisi-kütle spektrometresi ile incelendi. Ekstraktın içeriğinde 18 farklı fitobileşen tespit edildi. Bu ekstrakt kullanılarak yeşil sentez yöntemi ile gümüş nanopartikülleri (AgNP) sentezlendi. Sentezlenen AgNP’lerin karakterizasyonu yapıldı. Ekstrakt ve AgNP’lerin antibakteriyel, antibiyofilm, antioksidan, mutajenik ve DNA kesme aktiviteleri belirlendi. Yapılan testler sonucunda AgNP’ler, Proteus vulgaris, Pseudomonas aeruginosa ve Enterococcus faecalis’e karşı antibiyofilm ve antibakteriyel aktivite göstermiştir. Antioksidan aktiviteleri; DPPH Testi ile belirlendi. Her iki örnekte düşük konsantrasyonlarda da serbest radikal giderme aktivitesi gösterdi. Mutajenik aktivite, Ames/Salmonella testi ile incelendi ve hem ekstrakt hem de AgNP’ler mutajenik etki göstermedi. DNA kesme aktivitesi agaroz jel elektroforez yöntemi ile belirlendi. Test edilen bütün konsantrasyonlarda AgNP’lerin hidrolitik ve oksidatif olarak DNA’yı kestiği oluşan halkasal form görüntülerinden anlaşıldı. Ekstaktın ise agaroz jel elektroforez yönteminde halkasal form görüntülerinin yanı sıra lineer form görüntüleri de oluşturmasından dolayı daha yüksek DNA kesme aktivitesi sergilediği tespit edildi.