Quinclorac'ın domates yetiştiriciliğine olumsuz etkileri ve bertaraf edilmesi üzerine alınacak önlemler

Abstract

Çeltik tarlalarında kullanılan oksin bazlı bir herbisit olan quinclorac, yüzey ve sulama suları ile domates tarlalarına sürüklenerek ciddi zararlanmalara neden olmaktadır. Bu çalışma quinclorac sürüklenmesinin domatese olan zararlarının belirlenmesi ve bertaraf edilmesi amacıyla 2021 üretim sezonunda, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dardanos Araştırma ve Uygulama alanlarında yürütülmüştür. Denemelerde bölgede en çok yetiştiriciliği yapılan çeşitlerden Elegro F1 ve Yekta F1 domates çeşitleri bitkisel materyal olarak kullanılmıştır. Quinclorac etkin maddeli herbisitin domatese olan olumsuz etkilerinin belirlenmesi amacıyla, meyve tutumuna kadar olan dönem (1. Büyüme dönemi) ve meyve tutumundan sonraki dönem (2. Büyüme dönemi) olmak üzere, sulama suyuna toplamda 0 ai (Kontrol), 5 ai, 10 ai ve 20 ai dozlarında quinclorac eklenerek sulamalar yapılmıştır. Quinclorac'ın olumsuz etkilerinin bertaraf edilmesi amacıyla, ek olarak her doz ve büyüme döneminin bir paraleli oluşturulmuş ve bitkilere kurtarma uygulaması adı verilen (R) bir uygulama yapılmıştır. Kurtarma uygulaması, 1 dekara 50g NAA + 52 g. IBA + 5 kg 15-30-15 gübresinin quincloractan etkilenen bitkilere sulama suyuyla verilmesi ve 24 saat sonra aynı bitkilere 2 g/da GA3 ve 250 g/da hayvansal menşeili amino asit içeren preperatların uygulanması şeklinde gerçekleştirilmiştir. Böylece 2 çeşit, 2 farklı büyüme dönemi, 4 farklı doz ve her bir uygulamanın kurtarma uygulaması olacak şekilde denemeler kurulmuş, her tekerrürde 1,50×0,33 m mesafelerle dikilmiş 60 bitki yer almıştır. Çalışma boyunca, verim (kg/da) bitki başına verim (kg/bitki), nisbi büyüme oranı (g/d/d), tek meyve ağırlığı (g), meyve boyu(mm) ve meyve çapı(mm) meyve kabuk rengi (Hue° ve Chroma), suda çözünebilir kuru madde miktarı (%SÇKM), EC (dS/m) pH, sitrik asit cinsinden titre edilebilir toplam asitlik miktarı (%TETA), ve L askorbik asit cinsinden C vitamini (mg/100 ml) özellikleri belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, Elegro F1 çeşidinin 1. Büyüme döneminde artan miktarlardaki quinclorac dozu uygulamaları verim (kg/da) bitki başına verim (g/bitki), tek meyve ağırlığı (g), nispi büyüme oranı (g/d/d), chroma, meyve suyunda EC, titre edilebilir asitlik (%TETA), suda çözünebilir kuru madde (%SÇKM), meyve boyu (mm), ve meyve çapı (mm) değerlerinde istatistiksel açıdan önemli farklılılara sebep olmuştur. Elegro F1 çeşidinin 1. Büyüme döneminde en yüksek quinclorac dozu (20 ai) verimi (kg/da) %88,57 azaltmıştır. 1. Büyüme döneminde kurtarma uygulaması yapılmış en yüksek quinclorac dozunda ise verim azalışı kontrole göre %68,42 olarak gerçekleşmiştir. Denemeye alınan diğer çeşit olan Yekta F1 çeşidinin 1. Büyüme döneminde ise, artan quinclorac dozları verim (kg/da), bitki başına verim (g/bitki), nispi büyüme oranı (g/d/d), meyve boyu (mm), chroma, suda çözünebilir kuru madde (%SÇKM), meyve suyunda EC, meyve suyunda pH, titre edilebilir asitlik (%TETA) ve C vitamini (ml/100 g) değerlerinde istatistiksel açıdan önemli farklılılara sebep olmuştur. Yekta F1 çeşidinin 1. Büyüme döneminde en yüksek quinclorac dozu (20 ai) verimi (kg/da) %55,19 azaltmıştır. 1. Büyüme döneminde kurtarma uygulaması yapılmış en yüksek quinclorac dozunda ise verim azalışı kontrole göre %32,43 olarak gerçekleşmiştir. Elegro F1 çeşidinin 2. Büyüme döneminde artan miktarlardaki quinclorac dozu uygulamaları nispi büyüme oranı (g/d/d), suda çözünebilir kuru madde (%SÇKM), meyve suyunda EC, C vitamini (ml/100 g) değerlerinde istatistiksel açıdan önemli farklılılar saptanmıştır. Elegro F1 çeşidinin 2. Büyüme döneminde en yüksek quinclorac dozu ile kontrol uygulaması arasında verimlilik anlamında önemli farklılık ortaya çıkmamıştır. Yekta F1 çeşidinin 2. Büyüme döneminde artan miktarlardaki quinclorac dozu uygulamaları meyve suyunda EC, pH, titre edilebilir asitlik (%TETA) ve C vitamini (ml/100 g) değerlerinde istatistiksel açıdan önemli farklılılara sebep olmuştur. Yekta F1 çeşidinin 2. Büyüme döneminde en yüksek quinclorac dozu ile kontrol uygulaması arasında verimlilik anlamında önemli farklılık ortaya çıkmamıştır. Sonuç olarak, quinclorac etkin maddeli herbisitler domatese hedef dışı olarak sürüklendiklerinde, özellikle meyve tutumuna kadar olan büyüme döneminde domates bitkilerine önemli hasarlar vererek, verim ve kaliteyi düşürmüştür. Kurtarma uygulamalarının etkisi ise sınırlı kalmıştır. Bununla birlikte meyve tutumunu takiben maruz kalınan quinclorac neredeyse domates bitkisine verim ve kalite anlamında zarar vermemiştir.

Quinclorac, an auxin-based herbicide used in paddy fields, causes serious damage by being drifted into tomato fields by surface and irrigation waters. Field trials were carried out to determine and eliminate the damages of quinclorac drift on tomatoes in Çanakkale Onsekiz Mart University Faculty of Agriculture Dardanos Research fields in 2021 season. Elegro F1 and Yekta F1 tomato cultivars, which are the most cultivated varieties in the region, were used as plant material in the trials. The quinclorac doses 0 ai (Control), 5 ai, 10 ai and 20 ai was added to the irrigation water in the period until fruit set (1st growth period) and after fruit set (2nd growth period) to determine and simulate the negative effects of Quinclorac active ingredient herbicide on tomatoes. A treatment named recovery (R) was applied to the plants to eliminate the negative effects of quinclorac and this recovery treatment was created for each dose and growth period. Recovery treatment consists of 50g NAA + 52 g IBA + 5 kg 15-30-15 fertilizer per 1 decare to the plants affected by quinclorac with irrigation water and preparates containing 2 g/da GA3 and 250 g/da amino acids to the same plants after 24 hours. Thus, trials were conducted with 2 cultivars, 2 different growth periods, 4 different doses and each application as a recovery treatment, and 60 plants were transplanted at 1.50×0.33 m distances in each replication. Yield (kg/da) yield per plant (kg/plant), relative growth rate (g/d/d), fruit weight (g), fruit length (mm) and fruit diameter (mm), fruit color (Hue° and Chroma), total soluble solid content (SSC%), EC (dS/m) pH, titrable acidity (TA%), and vitamin C (mg/100 ml) ) were determined throughout the study. According to the results obtained, yield (kg/da), yield per plant (g/plant), fruit weight (g), relative growth rate (g/d/d) , chroma, EC, titrable acidity (TA%), soluble solid content (SSC%), fruit length (mm), and fruit diameter (mm) was determined significant statistically within treatments of increasing doses of quinclorac in the 1st growth period of Elegro F1 cultivar. The highest quinclorac dose (20 ai) decreased the yield (kg/da) by 88.57% in the 1st growth period of Elegro F1 cultivar. The yield decrease was obtained 68.42% compared to the control at the highest dose of quinclorac that the recovery was treated. Yield (kg/da), yield per plant (g/plant), relative growth rate (g/d/d), fruit length (mm), chroma soluble solid content (SSC%), EC pH, titrable acidity (TA%) and vitamin C (ml/100 g) showed significant results statistically in the 1st growth period of cv. Yekta F1 with the increasing quinclorac doses. The highest quinclorac dose (20 ai) decreased the yield (kg/da) by 55.19% in the 1st growth period of cv. Yekta F1. The yield reduction in the recovery treated highest dose of quinclorac was 32.43% compared to the control in the first growth period. Statistically significant differences were found in the relative growth rate (g/d/d), soluble solid content (SSC%), EC, vitamin C (ml/100 g) values when increasing doses of quinclorac were treated in the 2nd growth period of cv. Elegro F1. There was no significant difference in yield between the highest quinclorac dose and control treatment in the 2nd growth period of cv. Elegro F1. Treatments of increasing doses of quinclorac in the 2nd growth period of cv. Yekta F1 caused statistically significant differences in EC, pH, titratable acidity (%TETA) and vitamin C (ml/100 g). There was no significant difference in terms of yield between the highest quinclorac dose and control treatment in the 2nd growth period of cv. Yekta F1. As a result, when herbicides with quinclorac active ingredient were simulated off-target to tomatoes, they caused significant damage to tomato plants, especially during the growth period until fruit set, and reduced yield and quality. On the other hand, the effect of recovery practices was found limited. However, quinclorac exposed following fruit set almost did not damage the tomato plant in terms of yield and quality.