PISA'da başarı gösteren Yeni Zelanda, Güney Kore ve Çin (Şanghay) okul yöneticilerinin seçilmesi, yetiştirilmesi ve atanmasının Türkiye ile karşılaştırılması

Abstract

Bu çalışmanın amacı, OECD tarafından her üç yılda bir yapılan PISA sınavlarında gösterdikleri başarılarla ön plana çıkan Yeni Zelanda, Güney Kore ve Çin(Şanghay) eğitim sistemleri hakkında genel bilgiler vermek ve bu ülkelerin okul yöneticilerinin seçilmesi, yetiştirilmesi ve atanmasının bu sınavda her geçen yıl ilerleme kaydeden Türkiye ile karşılaştırılmasıdır. Bu araştırmanın çalışma grubunu, PISA (2009) ve PISA (2012) sonuçlarına göre üst sıralarda yer alan Yeni Zelanda, Güney Kore, Çin(Şanghay) ile Türkiye oluşturmaktadır. Çalışmada yazılı materyallerin incelenmesine yer veren doküman analizi, araştırma ve veri toplama yöntemi olarak kullanılmaktadır. Kitaplar, dergiler, periyodik yazılı kaynaklar ve internet gazeteleri, dergiler, web siteleri, resmi raporlar, makaleler veri kaynaklarını oluşturmaktadır. PISA sınavlarında başarılı öğrenciler yetiştiren ülkelerin son otuz yıl içinde köklü eğitim reformları gerçekleştirdikleri görülmektedir. Katı merkeziyetçi yönetim anlayışından uzaklaşılarak okul yönetiminin yerel yönetimlere bırakıldığı ya da okul tabanlı yönetim anlayışıyla velilerin yönetim ve karar mekanizmasının içine dâhil edildiği görülmektedir. Türkiye'de son 15 yılda MEB yönetici atama yönetmeliğinin defalarca değiştirildiği veya revize edildiği görülmektedir. Bu dönemde farklı modellere başvurulduğu, ama okul yöneticilerinin atanması/görevlendirilmesi hususunda tutarlı ölçüt ve yeterlilikler geliştirilemediği ve yönetici adaylarının yetiştirilmesinde bir düzen oturtulamadığı ve bir standart yakalanamadığı ortadadır. Okul müdürlüğü için yazılı sınav yerine sözlü sınav; müdür başyardımcısı ve müdür yardımcıları içinse yazılı sınav uygulaması kullanılmaktadır. Ülkeler sosyal, ekonomik, kültürel ve kamu yönetim anlayışları çevresinde eğitim ve okul yönetim yapılarını şekillendirmektedirler. Bu nedenle araştırma grubumuzdaki ülkelerde farklı farklı uygulamalarla karşılaşılmaktadır. Türkiye ve Çin(Şanghay)'de okul yönetimi, okul müdürü sorumluluğu; Yeni Zelanda ve Güney Kore'de ise okul tabanlı yönetim anlayışına dayanmaktadır. Türkiye dışındaki üç ülkede de eğitimde, yerel yönetimlerin ağırlığı hissedilmektedir. Bunlar, hızlıca aldıkları kararlarla olumsuzlukların üstesinden daha kısa sürede gelmekte ve reformları hayata geçirerek, değişime daha hızlı ve etkin bir şekilde uyum sağlayabilmektedirler. Okul yöneticilerinin yetiştirilmesi konusu da benzer özelliklere sahiptir. Türkiye, Yeni Zelanda ve Çin(Şanghay)'de okul yöneticileri için hizmet öncesi eğitim zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak Güney Koreli okul yöneticileri hizmet öncesi eğitime katılarak sertifika almak durumundadırlar. En göze çarpan özellik ise çalışma grubundaki ülkelerdeki okul yönetici eğitiminde hizmet içi eğitimin vazgeçilmez olmasıdır. Sonuç olarak bu çalışmanın, ülkemizde yapılmakta olan yönetici görevlendirme uygulamalarıyla Yeni Zelanda, Güney Kore ve Çin(Şanghay)'deki uygulamalar arasında bir karşılaştırma yapma fırsatı sunarak gelecekte bu alanda yapılacak değişikliklere ışık tutması beklenmektedir. Anahtar Sözcükler: Türkiye, Yeni Zelanda, Güney Kore, Şanghay, okul yöneticileri, karşılaştırmalı eğitim, PISA

The aim of this study is to provide general information on education systems of New Zealand, South Korea and China(Shanghai), which come to the forefront with their success in PISA examinations conducted by OECD once every three years, and is to make comparisons of the selection, training, appointment of the school administrators with Turkey that makes progress every year. The school administrators in the countries meant above form the research population. The document analysis, which includes the examination of the written material, has been used as a method of research and data collection in the research. Books, journals, periodicals and the other sources taken from internet such as newspapers, magazines, web sites, formal reports, and articles constitute the data sources. It is seen that these three countries, having a system bringing up students successful in PISA examinations, have carried out radical educational reforms in the last three decades. Turning away from the rigidly centralized management approach, they either left the administration of the schools to local authorities or with the school-based management approach they integrated the parents into the management and decision mechanism. In the last 15 years Ministry of National Education has changed and revised the appointment and assignment regulations many times. Within this period various kinds of models were used, but it was not successful to improve consistent criteria and proficiencies in the respect of appointment/assignment and was not able to establish a system and reach a standard in terms of the training of candidate administrators. The Ministry moved from the written examination to the oral examination for the principals and to the written examination for the chief deputy principals and assistant principals. Countries shape their education and school management structures around their social, economic, cultural and public management approaches. Therefore, various applications is also faced within the countries in our research group. The school administration in Turkey and China (Shanghai) is based on school principal responsibility; in New Zealand and South Korea, it is based on school-based management approach. In three countries other than Turkey, the influence of local governments is felt in education. They overcome the adversities with their decisions made quickly in a short time, and can provide compliance by implementing reforms and change faster and effectively. The issue of training school administrators also has similar properties. In Turkey, New Zealand and China(Shanghai), there are no pre-service training requirements for school administrators. However, South Korean school administrators are obliged to participate in pre-service training to get a certificate. The most conspicuous feature in training of school administrators in the countries in the study group is in-service being indispensable. As a conclusion, this study is expected to enlighten the prospective studies in this area via presenting an opportunity to compare the applications of administrator appointment/assignment in our country and New Zealand, South Korea and China(Shanghai). Key Words: Turkey, New Zealand, South Korea, Shanghai, School Administrators, comparative education, PISA