Bilim insanlarının bilimsel araştırma algılarına dayalı bir ölçme aracı geliştirilmesi ve uygulanması

Abstract

Bu araştırmada fizik alanında çalışmalar yürüten bilim insanlarının bilimsel araştırma algılarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Keşfetme, oluşturma ve betimleme olmak üzere üç aşamadan oluşan bu tez çalışmasında karma araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın ilk amacı keşfetme olduğu için karma yöntem desenlerinden keşfedici sıralı desen seçilmiştir. Keşfedici sıralı desende araştırmanın ilk kısmında nitel araştırma, ikinci kısmında ise nicel araştırma yöntemleri kullanılmaktadır. Nitel kısımda temellendirilmiş kuram deseni ile araştırma yürütülmüştür. Veri toplama tekniği olarak yarı yapılandırılmış görüşmeler, verilerin analizinde ise sabit karşılaştırma tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın ikinci kısmında nitel verilerin analiz sonuçlarına dayalı olarak ampirik temelli çoktan seçmeli Bilimsel Araştırma Hakkındaki Algılar (BAHA) ölçme aracı oluşturulmuştur. Son olarak, geliştirilen BAHA, Türkiye’de fizik alanında çalışan bilim insanlarına ve bilim insanı adaylarına uygulanmıştır. Bilim insanlarının günlük işleri olarak kabul edilen bilimsel araştırma hakkında bu araştırmaya dahil edilen konular ile ilgili katılımcıların bazı görüşlerde yoğunlaştığı görülmektedir. İlk olarak, katılımcılar çoğunlukla bilimsel araştırmayı evreni ve doğayı anlama çabası olarak tanımlamış ve bilimsel araştırmaların konusunun tüm doğa olayları olduğu görüşünü savunmuşlardır. Katılımcıların çoğu bilimsel araştırmaların teori üretmek amacında olduğunu belirtirken, bilim insanlarının amaçlarının da farklı olduğunu ifade etmişlerdir. Katılımcıların görüşlerine göre bilimsel araştırmalar bir problemin belirlenip, tanımlanması ile başlar ve bu problemler bilim insanlarının mevcut çalışmalarından ortaya ix çıkar. Bilimsel yöntem basamakları ve standart bilimsel yöntem takip edip etmeme ile ilgili katılımcıların görüşleri ikiye ayrılmıştır. Katılımcıların çoğu bilimsel araştırmalar neticesinde ortaya atılan iddiaların gözlem ve deney sonuçları ile uyuşması durumunda doğru olduğu düşüncesindedirler. Bilimsel araştırmalarda veri kavramı ile ilgili olarak çoğu katılımcı veri tanımının araştırma alanına göre farklılık gösterdiğini, kanıtın ise alanyazındaki bilgiler ile uyuşan veri olduğunu ifade etmiştir. Son olarak katılımcılar çoğunlukla aykırı bulguların yeni bir bilimsel sonuç olduğunu, aykırı bulgular ile karşılayan bilim insanının araştırma sürecinde değişiklik yaparak süreci tekrar etmesi gerektiğini ve aykırı bulguların yeni soruların doğmasına neden olduğu için bilimde yeri olduğunu düşünmektedir.

This study aims to reveal the understandings of scientists studying on physics regarding the concept of scientific inquiry. A mixed method approach was applied in this study as three stages: exploration, generation, description. Since the study firstly seeks to explore the perceptions of scientists, sequential exploratory design was employed. The qualitative and quantitative research methods are used within this design respectively. For the qualitative part, grounded theory design was applied and data were collected via semi-structured interviews and then analyzed through constant comparative method. According to the results of data analysis, a multiple-choice empirically based instrument has been developed which is called Understandings of Scientific Inquiry (USI). The 18-item instrument was applied to the physicists in Turkey. Research results showed that majority of the participants described scientific inquiry as an endeavor to understand the universe and nature and they asserted that the subject of scientific inquiry included all kinds of natural events. Most of the participants agreed that the main purpose of conducting scientific research was to generate theory and all scientists have different aims to do research. Approximately, half of the physicists stated that scientific inquiry started with identification and definition of the research problem which arose from the existing scientific research literature. Besides, there was a discord among the participants concerning the steps of scientific method and whether following a standard scientific method. In addition, over half of the physicists stated that research results were considered accurate provided that the arguments put forward as a result of scientific research coincided xi with observation and experiment results. Furthermore, many participants expressed that the concept of data varied in terms of research areas and evidence occurred as data overlapped with the previous studies. Finally, most of the participants agreed with anomaly as a new scientific discovery and they considered that scientists should try an alternative research process in order to test the results, and anomalies have also an important place within science since they prompted to new research questions.