İş değerlerinin iş-aile-iş çatışması, iş tatmini ve işten ayrılma niyetine etkileri: Konaklama işletmelerinde bir araştırma

Abstract

Bu tez çalışması iş değerleri bakış açısıyla konaklama işletmeleri çalışanlarının iş-aile-iş çatışması, iş tatmini ve işten ayrılma niyeti arasında var olabilecek ilişkileri ve etkileri incelemektedir. Ayrıca çeşitli sosyo-demografik değişkenlerle tez kapsamında yer alan konulara detaylı olarak bakılmıştır. İlk bölümde yer alan kavramsal kısmın ardından ikinci bölümde İstanbul ilinde faaliyet gösteren 4 ve 5 yıldızlı konaklama işletmelerinin çalışanları üzerine sorgulanan ilişkilere yönelik bir araştırma yer almaktadır. Araştırmanın İstanbul ilinde yapılmasının nedeni İstanbul ilinin turizm ve konaklama kapasitesinin yüksek olması ve gün geçtikçe bu kapasitenin yükselmeye devam etmesidir. Çalışanların iş değerlerinin belirlenmesinde Elizur (1984) tarafından geliştirilen "İş Değerleri" ölçeğinden yararlanılmıştır. Çalışanların iş-aile-iş çatışması yaşama düzeylerini ölçmek için Netemeyer, Boles ve McMurrian (1996) tarafından geliştirilen "İş-Aile Çatışması" ve "Aile-İş Çatışması" ölçekleri; iş tatminini ölçmek için Brayfield ve Rothe'un (1951) geliştirdiği ve Yoon ve Thye'nin (2002) kısalttığı 5 maddelik genel "İş Tatmini" ölçeği ve işten ayrılma niyetini ölçmek için ise Carson ve Bedeian (1994) tarafından geliştirilen 3 maddelik "İşten Ayrılma Niyeti" ölçeğinden yararlanılmıştır. Genel olarak katılımcılar iş değerleri ölçeğinde yer alan ifadeleri 'önemli' bulmuş ve iş tatminine 'katılım' yönünde cevap vermişlerdir. İş aile iş çatışmasını ve işten ayrılma niyetini ise 'kararsızlık' yönünde cevaplamışlardır. İlgili literatüre bakılarak oluşturulan araştırma modeli, korelasyon analizi ve iki Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) yardımıyla iş değerleri ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide iş tatmininin ve iş aile iş çatışmasının aracılık (mediatör) rollerinin var olduğu görülmüştür. Ayrıca analizler sonucunda iş değerleri, iş aile iş çatışması, iş tatmini ve işten ayrılma niyetinde bazı sosyo-demografik değişkenler açısından farklılaşma gözlemlendiği sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: İş Değerleri, İş Aile İş Çatışması, İş Tatmini, İşten Ayrılma Niyeti, Konaklama İşletmeleri

This study examines the possible relationships and effects of hospitality enterprises employees' work-family-work conflict, job satisfaction and intention to leave from the work values' perspective. In addition, the topics included in the thesis were examined in details by various demographic variables. Following the first theoretical section, the second section of the study contains a research in order to analyze enquired relationships on 4 and 5 star accommodation business employees in the province of Istanbul. The reason of the research carried out in Istanbul province is its' high tourism and accommodation capacity which continue growing day by day. Elizur's (1984) Work Values Questionnaire (WVQ) was used in order to determine the work values of employees. To measure the levels of work-family-work conflict experienced by employees, "Work Family Conflict" and "Family Work Conflict" scales, which are developed by Netemeyer, Boles and McMurrian (1996), were used. To measure the job satisfaction, 5 items general "Job Satisfaction" scale which is developed by Brayfield and Rothe (1951) and shortened by Yoon and Thye (2002), was used. To measure the intention to leave, "Job Withdrawal Cognitions Scale" was used which is a three-dimensional measure of intention to leave. In general participants found the expressions in the WVQ as 'important'; for job satisfaction they replied as 'agreeable'; For work-family-work conflict (WFW) and intention to leave they were 'indecisive'. With the help of research model which is set by reference to the relevant literature, correlation analysis and two Structural Equation Models (SEM) on the relationship between work values and intention to leave have shown that there are mediator roles of job satisfaction and WFW conflict. In addition, the results of anlysis have shown that WVQ, WFW confict, job satisfaction and intention to leave differentiated in terms of some socio-demographic variables. Keywords: Work Values, Work - Family - Work Conflict, Job Satisfaction, Intention to Leave, Hospitality Enterprises.