Gelibolu Yarımadası'nın geçiş dönemi adetleri üzerine bir inceleme (doğum-düğün-ölüm)

Abstract

ÖZET Bu araştırma, Türk ve dünya tarihi açısından çok önemli bir geçmişe sahip olan ve Balkanlarla Anadolu arasında bir köprü durumunda bulunan Gelibolu Yarımadası' nın geçiş dönemi âdetlerini ele almaktadır. Araştırmanın önemi, yarımadadaki köylerin tümünün çalışma kapsamına alındığı, sahadan ilmî metotlarla derlenen malzemenin, tarihî ve güncel boyutları ile Türk kültürü içindeki yerinin fonksiyonalist bakış açısıyla tahlil edildiği ilk çalışma olmasıdır. Araştırma giriş, üç bölüm, sonuç, kaynakça ve eklerden oluşmaktadır. Giriş kısmı üçe ayrılmaktadır: Öncelikle bölgenin coğrafî, tarihî, beşerî ve ekonomik durumu verilmiş, daha sonra bölge üzerine yapılan çalışmalar üzerinde durulmuştur. Bölümlere geçmeden önce çalışmanın amacı, önemi, kapsamı ve yöntemi hakkında yine giriş kısmında bilgi verilmiştir. Çalışmanın bölümlerinden; birinci bölüm doğum, ikinci bölüm düğün, üçüncü bölüm ölüm âdetlerinden oluşmaktadır. Her üç bölümde de gözlem ve mülakat yoluyla sahadan derlenen malzeme verildikten sonra bunların tahlili yapılmıştır. Sonuç kısmında ise çalışmanın genel bir değerlendirmesi verilmiştir. Kaynakça kısmı ikiye ayrılmıştır. Yazılı kaynaklar kısmında, çalışmada kullanılan makaleler, tezler ve kitaplar verilmiştir. Sözlü kaynaklar kısmı ise konuyla ilgili bölgede görüşme yapılan kaynak kişilerin listesinden oluşmaktadır. Saha çalışması sırasında mülakat yaparken kullanılan sorular, bölgeden çekilen fotoğraflar, konuyla ilgili bölgede kullanılan terimleri gösteren sözlük ve yine bölgeyle ilgili haritalar, çalışmanın en sonuna eklenmiştir. Üzerinde çalışılan geçiş dönemi törenleri, bölge halkının sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel yapısını ve bu yapıdaki gelişim ve değişim sürecini gösteren önemli göstergelerdendir. Bu bağlamda, yapılan bu çalışma ile bölgenin kültürünün ve bu kültürün yaratıcısı insanın daha iyi anlaşılması amaçlanmıştır.

11 ABSTRACT This study deals with the customs in the transition period of Gallipoli Peninsula, which has an important place in Turkish and world history with its position as a bridge between the Balkans and Anatolia. Including all the regional villages in its scope, this research maintains the feature of being the first study analysing the function of regionally incited scientific data in Turkish culture with its historical and contemporary dimensions. The introductory part is made up of three parts. First it states the geographical, historical, social and economic conditions of the region. Then the previous studies in the region are cited, and lastly the information about the purpose, importance, scope and the method of the study are covered in this part. The study consists of three parts as well; customs of birth, customs of wedding and customs of death. In each part, first the data gathered during the observations and interviews are presented then they are analysed. The conclusion gives a general evaluation of the research and the bibliography consists of two parts; being written and oral references. The questions designed for the interviews, photographs taken, regional maps and a dictionary giving the regional lexicology related to the subject are added in the appendix at the very end of the thesis. The rituals in the transition period, which this study basically deals with, constitute an essential evidence that illustrates the socio-economical and socio- cultural structure of the region and also the developments and changes in this structure. In this respect, this study aims a better understanding of the culture in the region and the mankind as the maker of it.