Azbi Baba Divanı (inceleme-metin)

Abstract

ÖZET Çalışmanın konusu, bugüne kadar üzerinde etraflı bir çalışma yapılmamış olan Azbî Baba ve Divanı'dır. Azbî, 17.yy'ın ikinci yarısıyla ilk 18.yy'ın yarısında bir Bektaşî Babası olarak yaşamış, din ve tasavvuf konulu şiirler yazmıştır. Şiirlerinden onun bir vahdet-i vücud şairi olduğunu anlıyoruz. Bütün âlemlerde tek gerçek varlık Allah'tır. Diğer varlıklar O'nun zâtının bir tecellîsidir. Bu anlayışladır ki şâir, etrafında gördüğü her şeyde Allah'ı bulur. Şiirlerde görülen "'insana karşı aşırı sevgi", bu bakışın bir sonucudur. Çünkü insanı sevmek, Allah'ı sevmektir. Kur'ân'a, Peygamber'e, Ehl-i Beyt'e ve Oniki İmam'a olan sevgisi ve bağlılığı da şiirlerinin diğer bir esin kaynağıdır. Hz. Ali, Hasan. Hüseyin, diğer imamlar ve Hacı Bektaş Veli'ye bağlılık, Bektaşî şiirinin vazgeçilmezlerindendir. Bu gelenek içinde yer alışı dolayısıyla Azbî de bu konularda şiirler vermiştir. Çalışmamızda, şiirlerde geçen din ve tasavvufla alakalı kavramlar tespit edilerek, şâirin bu konulara bakışı ortaya konulmuştur. Ortaya konulan metinde dört istinsah nüsha temel alınmış, müellif nüshasına en yakın nüsha elde edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca metin baştan sona taranarak, metinde geçen dînî-tasavvufî kavramlar ile bunlarla alâkalı olan kavramlardan teşekkül eden bir indeks oluşturulmuştur.

ABSTRACT The subject of this study is Azbî Baba and his poems, which has not been studied in detailed yet. Azbî, who lived second half of the 17* century and first half of the 18th century as a Bektashi's Dervish, wrote his poems on the religious-sufistic subjects. The result which we extracted from his poems is that he was a poet of creature's unity. God is the only real presence in whole universe. Other presences are his essence's manifestation. In this comprehension, poet sees God in everything. The comprehension of "extreme love towards human beings", which was suggested in his poems, is a result of this view. Because loving creatures means loving God. His poems was inspired also from the loves of Kur'ân, Prophet, the Prophet's femily and Twelve İmam. Main subjects of Bektashi's poems are devotion of Hz. Ali, Hasan, Hüseyin, other imams and Hacı Bektash Veli. Azbî Baba wrote his poems on this subjects. Because he took part in this tradition. In this study, was used four manuscripts and was tried for the most similar manuscript of writer. Moreover, the text was scanned from top to bottom, and was formed an index which consist of religious-sufistic concepts and concepts concerned with these.