Çuvaş Türkçesinde iki ögeli ad öbeklerinin iç yapısı

Abstract

Bu çalışma, Çuvaş Türkçesinde ad-ad dizimindeki öbeklerin yapılarını, iç yapılarını ve unsurlarının arasındaki anlam bilimsel ilişkileri betimlemektedir. Ayrıca çalışma, Belirleyici Öbeği Varsayımı'nın Çuvaş Türkçesi için geçerli olup olmadığını sorgulamakta ve Çuvaş Türkçesinde ad öbeklerinin söz dizimi düzlemine nasıl yansıdığı incelemektedir. Bununla birlikte üye konumunda bulunmanın koşulları doğrultusunda, Çuvaş Türkçesinde gönderimselliğin nasıl kodlandığı da belirtilmektedir. Böylece bu ad öbeklerinin ilgi durum biçim birimi almayan unsuru, üye konumunda baştaki iyelik biçim biriminin etkisiyle bulunabilmektedir. Aynı zamanda bu unsur anlam bilimsel özelliklere göre de üye konumunda bulunabilmekte ve gönderimsellik kodlamaktadır. Dolayısıyla da öbek, işlevsel bir kategori olan belirleyici öbeği niteliği kazanmaktadır. Ayrıca, gönderimsellik taşıyan ad öbeklerinin sayı bilgisi, parçalılık bilgisi, yer işaretleri bilgisi taşıması, Çuvaş Türkçesinde belirleyici öbeklerinin bir diğer türüne işaret etmektedir. Dahası dil bilgisel sayının biçim birimler ile işaretlenmesi ve çokluğun sözlüksel olarak da ifade edilmesi Çuvaş Türkçesinde belirleyici öbeği altında sayı öbeği kategorisinin varlığına işaret eder. Bu durumda tekil bir ad öbeği söz konusuysa sayı öbeğinin başı ses bilimsel olarak gerçekleşmemektedir. Çuvaş Türkçesinde sınıflandırıcı işlevinde olduğu ileri sürülen sözlüksel ve işlevsel birimler, genel bir sınıflandırıcı sistemine sahip dillerde olduğu gibi zorunlu değil, seçimlik birimlerdir ve bunlar niteleme ilişkisi kuran öbeklerdir. Ayrıca çalışmada, belirleyici öbeği altında ölçüm öbeklerinin varlığı da öne sürülmektedir. Bu öbeklerde belirleyici konumunda sayılar ve niceleyiciler yer alır. Bir diğer niteleme ilişkisindeki ad öbeği ad, sıfat ve sıfatlıklarla üretilir. Sıfatlar çalışmada, konuşucu merkezli ve deneyimsel sıfat olarak anlam bilimsel olarak sözcük sınırları çizilebilecek şekilde belirlenmiştir. Son olarak adların niteleyici yerinde olduğu öbekler alt anlamlılık ilişkisi kuran eşleme öbekleri olarak belirlenmiştir.

This dissertation describe structure, internal structure and semantic relations of noun phrases in Chuvash Turkic Language. Also it examines the validity of Determiner Phrase Hypothesis in Turkish. In this respect, the internal structure of NPs are described and how Noun Phrases project to the syntactic level in Chuvash Turkic Language. Furthermore, in line with the three conditions for argumenthood, it was stated how the referantiality was coded in Chuvash Turkic Language. The element without genitive case affiks can occupy argument position with the effect of posessive affix. At the same time, this element can also be a argument according to semantic characteristics and the referentiality assignment is coded. Therefore, the phrase is a functional category, which is the Determiner Phrase. Therefore, the phrase is a functional category, which is the Determiner Phrase. In addition, number information, partitive information, determination information about the noun phrase indicate another type of determination phrase in Chuvash Turkic Language. Moreover, marking the number of grammatical numbers with plural affix and lexical expression of plurality also indicate the existence of the number phrase category under the determiner phrase in Chuvash Turkic Language. In this case, if a singular noun phrase is concerned, the head of the number phrase does not occur. The lexical and functional units, which are claimed to function as classifiers in Chuvash Turkic Language, are not compulsory, as are the languages with a general classifier system, they are optional units and they are the phrases that establish a qualitative relationship. In addition, the presence of measure phrase under the determiner phrase is also suggested. These phrases contain numbers and quantifiers in their specifier position. The noun phrase in another qualification relationship is produced by noun, adjective and adjectivals. In the study, speaker-centered and experiential adjectives were determined in a way that scientific terms could be drawn. Finally, phrases where the noun are in the qualifier position are determined as apposition phrases that establish a sub-meaningful relationship.