Alman Belgeleri Işığında Almanya’nın Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Donanmasındaki Faaliyetleri

Abstract

Bu makalede Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Donanması’nın komutanlığına getirilen Wilhelm Souchon ve Osmanlı Donanmasında görevli Alman danışmanların faaliyetleri ele alınmaktadır. Souchon, görevinin başlangıcında, Almanya’dan denizci subayı ve teknik eleman desteği talebinde bulunarak Osmanlı Donanmasının mürettebat eksikliklerini tamamlamak için ilk adımı atmıştır. Hemen ardından Türk ve Alman mürettebatın ortak tatbikatları neticesinde Osmanlı Donanması kısa sürede savaşa hazır hale gelmiştir. Savaş boyunca Osmanlı donanma subayları ve mühendislerinin yanı sıra sivil denizcilikte faaliyet gösteren denizciler Almanya’da meslekî eğitimlere katılmıştır. 1914-1918 yılları arasında Osmanlı Donanmasında Almanlar tarafından yürütülen reform faaliyetlerindeyse bir sonuç alınamamıştır. Donanmanın ıslahında görevli Alman danışmanlar, savaş şartlarının zorlukları ve Osmanlı bahriyesindeki bazı Türk subaylarının reformlara olumsuz yaklaşımı ile karşılaşmıştır. Osmanlı devlet adamları, donanma filosuna yeni savaş gemilerinin alımında başvurulacak tek ülke olarak Almanya’yı görmüştür. Almanya’dan Osmanlı Donanmasına savaş gemileri ve denizaltıların satın alınması için 3 yılı bulan uzun müzakereler gerçekleştirilmiştir. Nihayetinde 17 Eylül 1917’de Almanya’dan torpidobot ve denizaltıların satın alımını içeren anlaşma imzalanmıştır. Berlin’de Alman Dışişleri Bakanlığı’ndan diplomatlar ve bahriye mensupları arasındaki görüşmelerde Osmanlı Devleti’nden Alman donanmasına ait gemiler için sürekli liman tahsis edilmesi gibi askerî ayrıcalıklar gündeme gelmiş olsa da bu anlaşmada yer almamıştır. Neticede Almanya’dan savaş gemileri ve denizaltıların satın alımını içeren anlaşma, Osmanlı Devleti ve müttefikinin Birinci Dünya Savaşı’ndan mağlup ayrılmasıyla geçerliliğini yitirmiştir.