Taʽn Sebeplerinden Vehem

Abstract

Adalet ve zabt râvîlerin sahip olması gereken iki önemli sıfattır. Bu sıfatlarda var olan bir kusur râvînin rivayet ettiği hadisin sıhhatini etkilemektedir. Özellikle zabt sıfatını zayıflatan birçok unsur bulunmaktadır. Bunlardan biri vehemdir. Vehem bir zabt kusurudur. Vehem kelimesinin nasıl okunacağı muhaddisler arasında tartışmaya sebep olmuştur. Vehem diye okunması gerektiğini söyleyenler olduğu gibi vehm diye isimlendirenler de olmuştur. Râvînin rivayet ettiği hadislerde hata yapmasını dikkate alan muhaddisler daha çok bu kelimeyi vehem olarak okumuşlardır. Râvînin zihninde var olan düşünceyi aktarırken yanılması, bir nevi dil sürçmesi sonucu hata yaptığını düşünenler ise vehm olarak ifade etmeyi tercih etmişlerdir. Râvîlerin zabt kusuru olan vehem kelimesinin nasıl okunacağı tartışması kadar önemli olan bir diğer husus bu hatanın ortaya çıkarttığı sonuçlardır. Vehem hadislerin şâz olarak rivayet edilmesine, râvînin idrâcına, mevkûf rivayetin merfû, mürsel rivayetin mevsûl olarak aktarılmasına sebep olabilmektedir.

Justice and zabt are two important attributes rawis must have. The flaws in these attributes affect the validity of the hadith narrated by the rawis. In particular, there are many factors that weaken the title of zabt. One of these factors is vehem. Vehem is a flaw of zabt. The determination of the name of this concept has caused controversy among muhaddiths. While there are those who say that it should be read as vehem, there are also those who call it vehm too. The spelling “vehem” is often used by muhaddiths who consider Rawi to make mistakes while narrating. Those who think that the rawi made a mistake while conveying the thought in her mind, as a result of a slip of the tongue, preferred to express it as vehm. Another issue that is as important as the discussion of spelling the word vehem is the results of this error. It might lead to narration of vehem hadiths as Shadh, mudraj of rawis, mawquf narration as marfû; mursal narration as mawsool.