Fasih Ahmed Dede’nin Gazellerinde “Ateş”

Abstract

Ateş, tarihi süreçte bazen çokça yüceltilip tanrılaştırılmış, etrafında çeşitli inanç ve kültler oluşturulmuş kimi zaman varlık âleminin özü olarak benimsenmiştir. Dolayısıyla ateşe derin anlamlar yüklenmiş, özellikleri çeşitli benzetim ve mecazlara konu olmuştur. Divan şairleri kaynağını hayattan ve insandan alan şiirlerinde ateş unsurunu farklı açılardan ele almış ve zamanla ateşle ilgili mazmunlar oluşturmuşlardır. 17. yüzyılın önemli divan şairlerinden Fasih Ahmed Dede bunlardan biridir. Bu çalışmada, Fasih Ahmed Dede’nin gazellerinde kullanılan ateş sözcüğü, çeşitli kavramlarla olan ilişkisi açısından yedi alt başlık halinde incelenmiştir. Söz konusu inceleme yapılırken divan şiirinde ateşe dair kullanılan klasik mazmunların yanında tasavvufî açıdan görülebilen anlam farklılıklarına da değinilmiştir.

Throughout historic process, fire sometimes has been exalted and divinized much, beliefs and cults were formed around it, from time to time it was indigenised as the core of existence universe. Thus deeper meanings were attributed to fire, its features were subjected to various analogies and metaphors. In their poems which are originated from life and human, divan poets approached to the factor of fire from different perspectives and in time composed poetic themes related to the fire. One of the important divan poets of 17th century, Fasih Ahmed Dede is an example to this. In this study, the word fire used in Fasih Ahmed Dede's gazelles is analyzed with its relation with various notions under seven subheadings. While analyzing the point in question, besides classical poetic themes related to fire used in divan poetry, semantic differences that may be seen in a sufistic point of view are also mentioned.