İslâm Hukukunda Bir İrade Beyânı Türü Olan Sükûtun Hükmü ve Beyân Kabul Edilme Şartları

Abstract

İslâm hukukunda ehliyetli kişinin hukukî bir işlemi kurmak için iç iradesini söz veya sözün yerini tutan yazı, işaret, fiil (teâtî) ve sükût gibi vasıtalarla dışarıya yansıtmasına irade beyânı denilmektedir. Şer’î deliller incelendiğinde teklîfi hükümler yönünden sükût etmede asıl olan hükmün mubahlık olduğu anlaşılmaktadır. Ancak sükût, konusuna göre mendûp, mekruh, haram veya vacip hükümlerini de alabilmektedir. İslâm hukukçuları yükümlü olan kişinin iradesini ve maksadını açıklamasında sükûtun delil kabul edilip edilmeyeceği hususu üzerinde durdukları gibi onun akitlerin kurulmasına ve hukukî tasarruflarda bulunmaya olan etkisi üzerinde de durmuşlardır. Bu bakımdan soyut (mücerred) sükût ile karinelerle çevrelenmiş nitelikli sükûtun her birisinin kendine özgü hükmünü ve hukukî sonuçlarını ortaya koymuşlardır. Fıkıh kaynaklarında sükûtun irade beyânı olarak kabul edilmesi belirli şartlara bağlanmıştır. Bunlar arasında, sükût eden kişinin sükût konusunu bilmesi, mükellef olması, irade beyânına engel bir durum bulunmaması, sükûtun başkasına yönelik bir zarara veya aldanmaya yol açmaması, sükûtun kendisinden daha kuvvetli bir irâde beyanı şekliyle teâruz etmemesi, soyut sükûtun beraberinde irâdeyi beyân edip açığa çıkaracak hallerin ve karînelerin bulunması gibi şartlar bulunmaktadır.

In Islamic Law, reflecting the inner will of the qualified person by his word or his text, gesture, exchange that is placed instead of his word, in order to establish a legal process is called a declaration of intent. When the sharia proofs are examined, it is understood that the main provision on silence is legitimacy with respect to religious provisions. However, silence can take the provisions such as good deeds, revolting, illicit or obligatory according to its subject. Islamic jurists, as well as they stress the point that silence is to be accepted as an evidence or not for the obligated person to explain his intention and purpose; they also dwell upon its effects on the establishment of treaties and disposing legal transactions. In this regard, they revealed the provision and legal results of each intangible silence and presumptive (eligible) silence. In Islamic Law sources, accepting the silence as declaration of intent is made a condition. The conditions are; knowing the subject of the silence, being obligated, absence of an obstacle for declaration of intent, not to cause a damage or deception to someone, not to cause a conflict with stronger way of declaration of intent, existence of the circumstances and traces that will declare and disclose the intention in company with the intangible silence.