Vahdet-i Vücûd Okuluna Göre İnançların Birlik ve Çokluğu ve Vahdet-i Ma‘bûd Problemi (***)

Abstract

Teşekkül döneminden itibaren din kavramı ve dindarlıkla ilgili temel meseleler sûfîlerin ilgisini çeken konular içerisinde yer almıştır. Bu nedenle sûfî müelliflerin konuyla ilgilendiği ve özgün bir dînî düşünce üretme çabası içinde olduğu görülmektedir. Tasavvufun geliştirdiği bu dînî düşünce geleneği içinde İslâm dışındaki diğer dinler ve onlardaki inanç ve ibâdetler, bu din mensuplarıyla karşılıklı ilişkilerle ilgili problemlere de yer verilmiştir. Bu bağlamda dinin doğası, dinler ve inanç sistemleri ve bunların birbirleriyle ilişkileri hakkında en özgün açıklamalar ise tasavvuf geleneği içerisinde gelişen büyük dünya görüşlerinden biri olan Vahdet-i Vücûd okuluna aittir. Bu makalede Vahdet-i Vücûd okulunun din kavramı ve bu kavramla ilgili bazı temel hususlarla ilgili ana görüşleri değerlendirilmektedir. Buna göre makale çerçevesinde Vahdet-i Vücûd anlayışına bağlı olarak dinin tanımı, dine duyulan ihtiyaç, dinlerin hakîkatinin birliği, dinlerin çokluğunun nedeni ve vahdet-i ma‘bûd anlayışı ele alınmıştır.

Since the formation period, the concept of religion and the basic issues related to religiosity have been among the main subjects that attracted the Sufis. As a consequence, Sufi writers showed great interest in the subject and endeavoured to produce a genuine religious thought. This tradition of religious thought, which was developed by the Sufis, also dealt with problems concerning other religious systems, their basic tenets and rituals, as well as the relationship with the members of other religions. In this context, the school of Wahdat al-Wujud, which is one of the most significant schools of thought that was developed within the context of Sufi tradition, provided the most original explanations concerning the nature of religion, various religions and belief systems and their relationship with each other. This article aims to examine the main tenets of the Wahdat al-Wujud school concerning the concept of religion as well as several basic issues related to this concept. Therefore, the definition of religion, the need for religion, the transcendent unity of religions, the reason for the plurality of religions and the concept of wahdat-i ma‘bud are among the topics that are discussed in this article.