Çanakkale ili geleneksel süt koyunculuğu işletmelerinin yapısal özellikleri

Abstract

Koyunculuğun gelişebilmesi için halk elindeki ırklara ait yetiştirme uygulamalarının ve verimlerinin bilinmesi gerekmektedir. Uygulamada mevcut farklar üretimin başarısı ve verimlilik açısından belirleyicidir. Bu çalışmada öncelikle Çanakkale'de yaygın olarak yetiştirilen koyun genotiplerinin süt verimleri incelenmiş ve süt koyunculuğu işletmelerinin yapısal özellikleri araştırılmıştır. Araştırma bulguları Kıvırcık, Sakız ve Tahirova genotiplerinde koyun başına sırası ile 31.8±0.84, 49.4±2.5 ve 65.9±1.80 litre süt satıldığını göstermektedir. Takibi yapılan işletmelerde doğumların aralık ve ocak ayında gerçekleştiği, kuzuların 2-2.5 aylıkken sütten kesildiği, dört aylık yaşta kasaplık olarak pazarlandığı ve koyunların ise 5 ay elle sağılarak sütlerin günlük olarak mandıralara pazarlandığı görülmüştür. İşletmelerin ortalama tarım arazisi varlıkları 5.28 ha'dır. Barınakların %86'sı tuğla veya briketten, % 14'ü ise ahşaptan inşa edilirken, koyun başına 3.14 m2 ağıl alanı, 1.54 m3 ise ağıl hacmi düşmektedir. Doğal aydınlatmanın bulunduğu ağıllarda havalandırma bacası bulunmamaktadır. Takip edilen işletmelerde koyun başına satılan süt miktarı 11.9 ile 79.6 litre arasında, doğuran koyun oranları ise % 91.8 ile % 99 arasında değişmektedir (P<0.0001). Koçaltı koyun başına kuzu sayısı ilk yıl 1.2, ikinci yıl 1.3, satılan kuzu canlı ağırlığı ise ilk yıl için 37.2 kg iken ikinci yıl 39.9 kg olarak bulunmuştur (P?0.0079). Sürü büyüdükçe doğuran koyun oranı düşmektedir (P=0.0126). Barınaklarda aydınlatma ve havalandırmanın yetersiz olduğu tespit edilmiştir. NH3 konsantrasyonunun optimum sınır değerinin 4 ppm'in üzerinde olduğu görülmüştür. Dönemlere göre NH3 gazı ortalamaları ilk yıl doğum dönemi için 12.5 ppm, sütten kesim dönemi için 4.2 ppm, gebelik başı için 7.9 ppm olarak belirlenmiş, ikinci yıl ise sırasıyla 10.2 ppm, 13.4 ppm, 4.1 ppm olarak tespit edilmiştir (P?0.05). Barınak içerisindeki koyun sayısı arttıkça NH3 değeri yükselmektedir (P<0.0001). Barınak içi NH3 konsantrasyonu doğuran koyun oranlarını ve ölüm oranlarını olumsuz olarak etkilemektedir (P=0.0304). Sonuç olarak mevcut yetiştirme koşulları altında işletmeler arasında verimlilik açısından varyasyon çok büyüktür. Ancak işletmeler sorunlarına rağmen sürdürülebilir özelliktedirler.

In order to develop sheep farming, it is necessary to know the efficiency and breeding practices of the races in public hands. In practice, the existing differences are decisive in terms of the success of the production and productivity. In this study, primarily, the milk yield of sheep genotypes kept in Çanakkale was examined and structural properties of the milk sheep farms were investigated. Result of the research, show that milk is sold at the price as differing in genotype, in Kıvırcık 31.8 ± 0.84, Sakız 49.4 ± 2.5 and Tahirova 65.9 ± 1.80 liters for per sheep. In examined farms, births took place in December and January. The lambs were weaned when they were nearly 2-2.5 month. Also, they were marketed as butchery when they were four months old. Meanwhile sheep are milked for about 5 months by hands and this milk is marketed to dairies. Average farmlands are 5,28 ha. Barns are built of 86% brick or briquettes, 14% woods. And these barns has 3.14 m2 area and 1.54 m3 volume per sheep. The sheep pens have natural lighting, they haven't got any ventilation funnel. Followed in farms the amount of milk sold per sheep is between 11.9 and 79.6 liters and the sheep's giving birth rates are between 91.8 % and 99 % (P<0.0001). It was found that the number of lambs per ewe mated were 1.2 for the first year, 1.3 for the second year. Also, it was found that the average weight of lamb sold is 37.2 kg for the first year, 39.9 kg for the second year (P?0.0079). Birth rate decreases when the flock enlarges (P=0.0126). It is investigated that in barns enlightening and air conditionings are insufficient. The optimum limit concentration of NH3 was found to be over 4ppm. According to periods, the average of NH3 gas for the birth period is 12.5 ppm, 4.2 ppm for weaning period, 7.99 ppm for early pregnancy period. For the second years respectively, it has been determined 10.2 ppm, 13.4 ppm and 4.1 ppm (P?0.05). If the number of sheep increases in the barns, NH3 value also increases (P<0.0001). NH3 concentration inside the barn affects both sheep birth rate and lamb mortality adversely (P=0.0304). As a result, variation is very large in terms of efficiency among farms under the current growing conditions. However despite the problems, farms are sustainable.