Üniversitelerdeki örgütsel adalet olgusunun öğretim elemanları algılarına göre yönetim süreçleri açısından değerlendirilmesi

Abstract

Örgütsel adalet kavramı, örgüt içerisindeki işgörenlerin örgüt doğası gereği varolan yönetim süreçlerini, yöneticilerle ve diğer işgörenlerle olan ilişkilerini ve örgütsel çıktıları hangi derecede adil algıladıklarını işaret eden bir kavramdır. İşgörenlerin geliştirdikleri bu adalet algısı kendilerinin tutum ve davranışlarını olumlu ya da olumsuz yönde etkileyeceği gibi örgütsel performanslarına iyi ya da kötü etkide bulunup örgüt başarısını ve etkililiğini de doğrudan etkileyebilmektedir. Bu duruma ek olarak, örgütsel adalet, örgüt sağlığını ve üretkenliğini hedefleyen örgütler için en başta ele alınması gereken hususlardan biridir. Yönetim süreçlerinin gerçekleşmesi esnasında adaletin sağlanmadığı ve işgörenlerin adaletsizliği ciddi boyutlarda hissettiği örgütlerin örgütsel etkililikten uzak kaldığı bilinen bir gerçektir. Aynı görevi geçekleştiren ancak farklı kazanımlar elde eden, yöneticilerden farklı tutum ve davranışlara maruz kalan işgörenlerin örgütlerine karşı olumsuz duygular besleyeceği ve bu durumun performanslarına örgüt aleyhinde etkide bulacağı kaçınılmaz bir sonuçtur. Türkiye’nin yükseköğretim ve üniversite sorununu sağlıklı bir biçimde çözememiş olduğu da bir gerçektir. Tarih içinde biriken deneyimlerden yeterince yararlanılmaması ve üniversitelerin kendilerini yenileyen ve yeniden üreten bir yapıya kavuşturulamamış olması sorunların sürmesinin nedeni olarak değerlendirilebilir. Türkiye’deki üniversitelerin bir sorunun da kendi içlerinde süre gelen adalet problemi olduğu düşünüldüğünden, bu araştırmanın amacı üniversitelerde, yönetim görevi olan ve olmayan öğretim elemanlarının yönetim süreçlerinin işlemesine ilişkin adalet algılarını ortaya koymak ve bu iki grup öğretim elemanlarının adalet algılarının karşılaştırmasını yaparak üniversite yönetim süreçlerindeki örgütsel adalet yaklaşımlarını belirlemek olarak belirlenmiştir. Belirtilen amaçtan yola çıkılarak öncelikli olarak hem yönetim süreçleri hem de örgütsel adalet ile ilgili alanyazın derinlemesine incelenmiştir. Bu kapsamda ortaya çıkan alanyazından 120 maddelik bir madde havuzu oluşturulmuş; uzman görüşleri sonrası 63’ e düşen madde sayısı ile pilot uygulamaya gidilmiş ve geçerlik ve güvenirlik analizi yapılarak “Yönetim Süreçlerinde Örgütsel Adalet Ölçeği” elde edilmiştir. Betimsel nitelikte tarama modelindeki araştırmanın uygulaması benzeşik örnekleme ile seçilen ve Marmara Bölgesi’nde bulunan dört devlet üniversitesinde gerçekleştirilmiştir. 1139 öğretim elemanından elde edilen geri dönüş sonrası yönetim görevi olan ve olmayan öğretim elemanlarının örgütsel adalet algıları incelenmiş ve tüm yönetim süreçlerinde ve tüm örgütsel adalet boyutlarında yönetim görevi olanların örgütsel adaleti iyi düzeyde, yönetim görevi olmayanların ise orta düzeyde algıladıkları sonucuna ulaşılmıştır.

Organizational justice is a term which points the justice perceptions of employees working in an organization within the frame of the management processes they face and their relationships with the other employees and their managers. The justice perception emerging for the employees both affects their attitudes and behaviors in a positive or negative way and shapes their performances on a good or bad level, which is directly related to the organizational success and effectiveness. In addition to this, organizational justice is one of the most significant issues to be taken into consideration by the organizations which aim to secure the organizational health and productivity. As it is a well-known fact that the organizations which are lack of providing the justice and employees perceive the injustice of the applications and facilities are far away from reaching the organizational effectiveness, the it is definite for employees perceiving different attitudes and behaviors from their managers to bear negative feelings towards the managers and the organization in spite of doing the same tasks with the other employees. It is publicly accepted that Turkey cannot still find an accurate solution for the problems experienced in higher education system and universities. The fact that the practices gained during the history of universities and the universities cannot reach the ability of renewing themselves is the reason of unsolved troubles for universities. One of the current problems of universities in Turkey is the injustice issue. For this reason, this study aims to put forward the justice perceptions of instructor who have managerial task and instructors who do not have; consequently determine the place of organizational justice in management processes comparing the perceptions who are in two different groups. . In order to specify the significant place of organizational justice on management processes and write the literature part of the study, the relation between each of the management processes and the dimensions of organizational justice has been studied in depth analysis. . Item pool has been prepared from the literature obtained and it has been broached to 9 educational sciences and 2 Turkish Language experts to be viewed. After the review of the experts, some of the items have been eliminated and some of them have been rewritten, which has revealed the scale with 63 items. After the pilot the study, the scale of Organizational Justice in Management Processes has been got. The study which is of a descriptive study in its methodology, based on hatching model has been in four state universities in Marmara Region. After the returns of 1139 instructors, it has been found out that instructors who have managerial tasks perceive the justice in acceptable level; the instructors who do not have managerial task perceive the justice in middle level.