Şairle Sultan Arasında ‘İltifat’: Fuzulî’nin Kanunî Medhiyeleri

Abstract

Aslında bir hitabet sanatı olan ‘iltifat’, topluluk karşısında okunmak üzere düzenlenen kasidenin vazgeçilmez bir unsurudur. Muhatabı karşısında şairin konumunu görmemizi sağlayan bu sanata, diğer bütün edebî ürünlerde de rastlanır. Makale, klasik şiirde iltifatın izini süren uzun soluklu bir çalışmanın devamı niteliğindedir. Fuzulî’nin kasidelerindeki bir anlatım özelliğini ele alan bu yazı, övgü şiirlerinin önemli bir unsuru olan iltifat sanatını merkeze alarak, şairin Kanunî Sultan Süleyman ile olan ilişkisine ışık tutuyor. Fuzulî’nin Türkçe Divan’ı ve Leylâ vü Mecnûn mesnevîsinde, Kanunî’ye övgü olarak yazılmış toplam beş kaside bulunuyor. Diğer bütün övgü şiirlerinde “iltifat” sanatına yer veren şairin, bu beş şiirin dördünde söz konusu sanatı kullanmadığı görülüyor. Makalede bu sıra dışı uygulamanın ne anlama geldiği üzerinde duruluyor.

The apostrophe, essentially a rhetorical figure, is an indispensable component of praise poems, which is constructed to be read in the presence of an audience. Examples of the apostrophe can be seen in all types of poems and prose and delineates particularly the position of the poet vis-àvis his intended audience. This essay, which analyses a narrative technique of Fuzuli, shades light on an aspect of the personal relationship between the poet and Sultan Suleiman the Magnificent by focusing on “apostrophe” (iltifat), which, as a figure of speech, is an important component of praise poems (qasidah). Both Fuzuli’s Divan in Turkish and his mathnawi of Leyla vu Majnun contain in total five praise poems written for Suleiman the Magnificent. It seems that the poet did not use the “apostrophe” in four of these five poems, even though he used it in all of his other qasidas without exception. This article focuses on the meaning of this exceptional choice. The present article is, in one respect, the continuation of our long-term study on the “apostrophe” in classical Ottoman poetry.