Çanakkale Cephesi’nde 5’nci ordu kuruluncaya kadar topçuluk faaliyetleri

Abstract

Bu araştırmada 5. Ordu’nun kuruluşuna kadar Çanakkale Boğazı’nda, civar sahillerde ve karada yürütülmüş olan sahil savunma ve kara topçuluk faaliyetlerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Bu amaca ulaşmak için post-pozitivist paradigma altında nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Mevcut dokümanlar askeri arşivlerden, askeri eserlerden ve askeri anılardan taranarak elde edilmiştir. Yapılan araştırma sonucunda Osmanlı Devletinin güneyden gelecek tehlikelere karşı, Çanakkale Boğazı’nın en dar bölgesinde kaleler yapmış olması, sahil savunma topları yerleştirerek İstanbul’u emniyet altında tutma çabası, bölgede muharebe öncesi ciddi bir savunma hazırlığının var olduğunu göstermektedir. Avrupa’da patlak veren savaşa paralel olarak, derhal özel, bölgesel ve genel seferberlik ilanı ile başlayan ve kadro dışı bırakılmış topların kadroya alınması ile devam eden bir süreç başlamıştır. Savunma amaçlı yönerge hazırlanmış, Alman teknik personeli tarafından topçuluk eğitimi verilerek hazırlıklar devam ettirilmiştir. Savunma gündemli süreç çok hızlı işlediğinden dolayı, ne yapılacaksa onunla ilgili süratle karar alınmaya ve hemen yapılmaya çalışılmıştır. Sahil savunma ve kara topçuluk faaliyetlerinde de, ‘Birleşik Filo’nun ve iç ve dış aktörlerin Çanakkale Boğazı’na karşı ortaya koydukları anlık baskılara karşı ani ve acil önlemler alınma yoluna gidilmiştir. Mayın hatlarını korumak için bataryalar kurmaya, ‘merkez topçu tahkimâtı’nı güçlendirilmeye, tahrip müfrezelerine karşı önlemler alınmaya, gemilerden, bölgenin güneyinden, kuzeyinden toplar getirerek uygun yerlere yerleştirmeye çalışılmıştır. Tüm bu emeklerin sonucu ise mükemmeldir: 18 Mart 1915 günü üç asır boyunca kimsenin önünde duramadığı emperyalist devlerin, bu vatanın kahraman evladı karşısında düştüğü acınacak halleridir.

The aim of this article is to reveal the coastal defense and field artillery operations made in the Dardanelles, nearby coasts and on land until the establishment of the 5th Army. The document analysis technique among qualitative research methods under post-positivist paradigm has been used in order to reach this aim. Available documents have been acquired from searching among the military archives, military works and military memoires. As a result of the research conducted, it has been observed that serious defense preparations existed in the region prior to the battle as the Ottoman Empire constructed fortifications in the narrowest part of the Dardanelles to counter the dangers that would come from the south and it tried to keep Istanbul safe by deploying coastal defense batteries. Being in parallel with the start of the war in Europe, a process started with the immediate declaration of special, regional and general conscriptions, continuing with the deployment of guns that were previously removed from usage. Instructions regarding defense were produced and the preparations continued as German technical staff gave artillery training. As the process regarding defense continued very fast, it was tried to take decisions and put them into action as quickly as possible. In regards to coastal defense and field artillery operations, rapid and urgent countermeasures were used against the sudden attacks launched to the Dardanelles by the ‘United Fleet’ and by the domestic and foreign actors. It was tried to establish batteries to protect the lines of mines, strengthen the ‘central artillery fortifications’, take precautions against demolition parties, bring guns from ships and from the southern and northern areas of the region and deploy these to proper positions. The result of all this labor was perfect: Imperial states, against whom no one could stand for three centuries, fell into a miserable position on March 18, 1915, against the brave sons of this country.