Karagöz gazetesi örneğinde Osmanlı mizahında ve karikatüründe Çanakkale deniz savaşları

Abstract

Bu çalışma, daha önce birçok açıdan ele alınmış olan Çanakkale Deniz Savaşlarını Osmanlı mizahındaki yansımaları açısından incelemeyi amaçlamaktadır. Belirtilen dönemde Osmanlı basınının mizah içerikli tek yayın organı olan Karagöz gazetesi, çalışmanın temel kaynağı durumundadır. Savaş durumunun olağan dışı koşullarında bu gazete de yayınlarını diğer basın organları gibi Osmanlı karargâhından yapılan resmî açıklamalar çerçevesinde sürdürmek zorunda kalmıştır. Ancak diğerlerinden farklı olarak savaşla ilgili gelişmeleri kendi mizah anlayışı içerisinde yorumlayıp yoğurduktan sonra okuyucularına aktarmıştır. İngiliz-Fransız birleşik filosunun Çanakkale istihkâmlarına düzenlediği ağır bombardımanları her defasında küçümseyip alaya alarak kamuoyuna moral ve güven duygusu aşılamaya çalışmıştır. Anlamlı mesajlar içeren karikatürlerini adeta bir psikolojik harp unsuru olarak kullanmıştır.

This study intends to analyse Dardanelles Maritime Campaign, which was already dealt in many aspects, in terms of reflections in Ottoman humour. As being the only media organ with humorous content in Ottoman press at the specified period, Karagoz newspaper is the main source of the study. In the extraordinary circumstances of warfare the newspaper also had to keep publication in the framework of official statements made by the Ottoman headquarters as other media organs did. But unlike the others, it submitted war-related developments to followers after having them rendered in its own sense of humour. By underestimating and insulting the allied naval bombardments of heavy fortifications in Dardanelles, it endeavored to engrain moral and confidence in the public, simply used ironic comics as an element of psychological warfare.