Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin psikolojik taciz (mobbing)’e ilişkin algıları (Güngören-İstanbul örneği)

Abstract

Bu çalışmamızda, ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin psikolojik taciz’e ilişkin algılarının belirlenmesi, psikolojik taciz (mobbing) ile ilgili yapılan araştırmalara perspektif oluşturması, literatüre ve konuyla ilgili yapılacak olan bilimsel çalışmalara katkı sağlaması hedeflenmiştir. Bu belirlemeyi yaparken öğretmenlerin algılama düzeyleri; öğretmenlerin cinsiyetine, yaşına, eğitim durumuna, medeni haline, kıdemine, çalıştığı okuldaki öğretmen sayısına ve çalıştığı okulun müdürünün cinsiyetine göre farklılık göstermek olup olmadığı belirlenmeye çalışılmıştır. Bununla birlikte birçok örgütte olduğu düşünülen, çözüm aranan ve önlenmeye çalışılan psikolojik taciz kavramı açıklanmaya çalışılmıştır. Çünkü psikolojik taciz okullarda görev yapan öğretmenlere, psikolojik ve fiziksel zarar verdiği gibi, eğitim örgütlerinin amaçlarını gerçekleştirmesinde de engel bir faktördür. Araştırmanın çalışma grubunu, 2014-2015 eğitim- öğretim yılında, İstanbul ili Güngören ilçesi sınırları içinde MEB’e bağlı resmi ortaöğretim okullarında görev yapan 292 öğretmen oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, Einarsen ve Raknes (1997) tarafından geliştirilen ve Cemaloğlu (2007) tarafından Türkçeye çevrilerek kullanılan NAQNegative Acts Questionnaire ölçeğinden yararlanılarak Serhat Ocak(2008) tarafından geliştirilen “Duygusal Taciz Ölçeği” (Ek E) kullanılmıştır. Ölçeğin ilk kısmında öğretmenlerin cinsiyeti, medeni durumu, yaşı, eğitim düzeyi, okuldaki müdürün cinsiyeti, kıdemi ve okulundaki öğretmen sayısı bilgileri gibi demografik bilgilerin toplandığı bilgi formu yer almıştır. Ölçeğin geliştirilme aşamasında varimax rotated faktör analizi, croanbach alpha, item-total korelasyon, item-remainder korelasyon, ayırt edicilik, devamlılık katsayıları hesaplanmıştır. Araştırma bulgularına göre, işyerinde psikolojik taciz (mobbing) öğretmenin cinsiyetine, yaşına, öğretmenin kıdemine, çalışılan okuldaki öğretmen sayısına göre farklılaşmaktadır. Kadın öğretmenlerin erkek öğretmelere göre, yaşları 18-25 olan öğretmenlerin diğer yaş aralığındaki öğretmenlere göre, 1-5 yıl kıdemdeki öğretmenlerin diğer kıdem aralığındaki öğretmenlere göre, çalıştıkları okuldaki öğretmen sayısı 30 ve üstü olan öğretmenler diğer öğretmen sayısı aralığındaki öğretmenlere göre işyerinde psikolojik taciz’e daha fazla uğramaktadırlar.

The aim of the research is to find out the perception of mobbing by the teachers working at secondary schools,to be a perspective for investigation of mobbing and to make contribution to the scientific documentation and the academic work concerning with the topic. While studying,whether mobbing depends on the perception level of the teachers,their gender and age,educational level,marital status,experience,the number of the teachers at school and the gender of the school principal has been taken into consideration.However,mobbing concept,which has been affecting many organisations,to which a solution has been sought and being tried to be prevented has been explained for mobbing is not only a factor giving physical and psychological harm to the teachers working at schools but it also prevents the educational institutions from realising their goals. The study group consists of the teachers working at the state schools by Ministery of Education in İstanbul,Güngören in the academic year 2014-2015. In the research,the scale of emotional abuse has been used as data collection tool.It was developed by Serhat Ocak(2008) making use of NAQNegative Act Questionnaire Scale translated by Cemaloğlu(2007) and revised by Einarsen and Raknes(1997)(Attachment E) In the first part of the scale,there is an information form covering the demographic data of the teachers such as gender,marital status,age,level of education,gender of the school principal,experience,the number of the teachers at the school. In the stage of the scale development,varimax rotated factor analysis,croanbach alpha,itemtotal correlation,item-reminder correlation,discriminant and continuity coefficient have been calculated. According to research findings; mobbing at workplace varies in accordance with teacher’s gender,age,experience and the number of the teachers at school.Mistresses are more subjected to mobbing at workplace.Those between the ages 18-25 are more vulnerable to emotional abuse.The inexperienced ones(between 1-5 years) are abused more.Those in whose school the number of the teachers is higher than 30 are more likely to face mobbing.