Porselen yüzeylere uygulanan dekor teknikleri kapsamında, geleneksel çini motiflerinin teknolojik ve görsel tasarım çözümleri ile değerlendirilmesi

Abstract

Orta Asya’da başlayıp Selçuklularla Anadolu’ya gelen, Osmanlı İmparatorluğu’nda zirveye çıkan Türk çini sanatı günümüzde halen varlığını sürdürmektedir. Kültürel mirasımız olan çini sanatı biçim, motif, desen, üslup, renk ve bezemedeki ince işçiliğiyle zengin bir içeriğe sahiptir. Kendi içinde belli bir sistematiği olan geleneksel çini motif ve desenleri yüzyılların birikimi ile oluşmuş, kap-kacak gibi ürünlerin süslenmesinin yanı sıra mimari süslemede de kullanılmıştır. Seramik ürün grubundan olan porselen; beyazlığı, zarafeti, sağlamlığı, güzelliği ve göz alıcı parlaklığı ile yüzyıllar boyu insanları etkilemiş, geçmişte olduğu gibi günümüzde de cazibesini hep korumuştur. Bu araştırmanın birinci bölümünde çini ve porselenin tanımı, tarihsel gelişimi, çinide kullanılan motiflerle üslupların genel özellikleri incelenmiştir. Ayrıca Türk çinileri ile Çin porselenlerinin, Beylikler ve Osmanlı Dönemindeki etkileşimi araştırılmıştır. İkinci bölümde porselenin üretim süreci, geleneksel çini motiflerinin porselen yüzeylerde kullanımı ve sıraltı tekniğinde dekor (bezeme) oluşum aşamalarına yer verilmiştir. Günümüzde porselen çalışan sanatçılar ve işletmeler incelenmiş, örnekler doğrultusunda değerlendirmeler yapılmıştır. Geleneksel çini motif ve üsluplarından seçmeler yapılarak, porselen yüzeyler için, geleneğe uygun yeni kompozisyonlar hazırlanmıştır. Kültürel mirasımızın sürekliliğini bozmadan, porselen yüzeylerde sıraltı tekniğinin uygulandığı çini kültürünün gelecek kuşaklara aktarılmasına yönelik örnek uygulamalar yapılmış ve bu uygulamalar fotoğraflarla gösterilmiştir.

Turkish tile art, which began in Central Asia, came to Anatolia with the Seljuks and peaked during the Ottoman Empire, still exists today. Tile art, part of our cultural heritage, displays a rich variety of motifs, designs, styles, colors, decorations and quality workmanship. Tile motifs and designs have their own tradition, the culmination of centuries of experience. They were used to adorn architecture as well as the ceramics. Porcelain, with its whiteness, elegance, durability, and dazzling brightness, has affected people for centuries and maintains its glamor even today. In the first part of this study, I address the definition of tile and porcelain, their historical development, and the general characteristics of the style used in tile motifs. In addition, I discuss the interactions between Turkish tile and Chinese porcelain during the Emirates and Ottoman period. In the second part, I study the period of porcelain production, the application of traditional tile motifs on porcelain, and decor in underglaze techniques. Artists who work on porcelain today and their works are evaluated with several examples. Using selections from traditional tile motifs and styles, several new compositions suitable for porcelain surfaces were prepared, and samples were used to apply the underglaze technique to porcelain tile surfaces. My aim was to transfer this technique to future generations without disrupting the continuity of our cultural heritage. These applications are shown in photos.